Jak zagospodarować zielonki z poplonów

Poplony, jak wszystkie zielonki, mają mało suchej masy i koniecznie przy ich skarmianiu należy podawać krowom siano lub słomę. W niektórych występują też substancje antyżywieniowe. Dlatego zielonki z poplonów nie mogą stanowić monodiety i trzeba je wprowadzać do żywienia stopniowo, aby przyzwyczaić mikroflorę żwacza do trawienia nowej paszy. Zielonki (kiszonki) z poplonów to pasze dobre, ale okazjonalne, których wypas lub zadawanie ściętej zielonki trwać może do kilku tygodni. Poplony, jako pewna rezerwa w bilansie paszowym, powinny być raczej przeznaczane do żywienia innych grup produkcyjnych bydła niż krów mlecznych.

Zasadniczym czynnikiem decydującym o wartości i jakości paszy uzyskiwanych z poplonów jest termin ich zbioru oraz – przy zbiorze mechanicznym i dowożeniu paszy do gospodarstwa – stopień rozdrobnienia. W późniejszych fazach rozwojowych roślin występują zmiany w ich składzie chemicznym. Sukcesywnie, w miarę starzenia się roślin, maleje w nich zawartość związków azotowych (białka ogólnego) i zwiększa zawartość włókna surowego, szczególnie ligniny. Pogarsza się też smakowitość karmy.

Jest jedną z najwydajniejszych roślin pastewnych. Można ją wypasać przy wysokości roślin ok. 60 cm. W późniejszym okresie wzrostu zaleca się jej zbiór i – po rozdrobnieniu całych roślin – bezpośrednie skarmianie. Kapusta jest dobrą paszą dla bydła i owiec. Znosi przymrozki do minus 12 st. C i dlatego można ją zadawać – po rozmarznięciu – jeszcze w grudniu. Duże dawki kapusty pastewnej mogą jednak powodować wzdęcia zwierząt i gorzki posmak mleka. Z tego względu zaleca się by dawka kapusty pastewnej dla krów nie przekraczała 30 kg/dziennie.

Uprawianą w poplonie na zielonkę należy kosić i zadawać bezpośrednio do czasu wystąpienia przymrozków. Z uwagi na to należy dobrze rozplanować jej skarmianie. Zielonka z kukurydzy jest paszą wybitnie węglowodanową. Zwiera mało białka i nie może stanowić jedynej paszy objętościowej w dawce dla krów. Niedobory białka najlepiej jest uzupełnić zielonkami z roślin motylkowych, ewentualnie sianokiszonką z dużym udziałem motylkowych sporządzoną z pierwszego pokosu.

Są paszami wysokobiałkowymi. Udział słonecznika i facelii w takiej mieszance (można ją zakiszać) poprawia bilans białkowo-energetyczny, ale zielonka i tak wymaga pewnej korekty. Przy uprawie takich poplonów należy pamiętać o właściwościach wzdymających roślin strączkowych i substancjach antyżywieniowych. Mieszanki z facelią należy zbierać, gdy osiągnie ona wzrost ok. 30 cm. Zielonki z mieszanek z udziałem grochu pastewnego można kosić po 60 dniach od wschodów roślin – szacowany plon zielonki 10 – 18 t z ha.

Można go wypasać i generalnie należy pamiętać, by zbiór tej rośliny zakończyć przed spodziewanymi przymrozkami, które obniżają wartość pokarmową i smakowitość zielonki. Do bezpośredniego skarmiania zbiera się słonecznik do początków jego kwitnienia. W pełni kwitnienia powinno się go już przeznaczyć na kiszonkę. Wartość pokarmowa zielonki ze słonecznika jest porównywalna z zielonką z kukurydzy. Wysoką wartość pastewną tej rośliny można wykorzystać lepiej przez siew w mieszankach ze strączkowymi.

Powinna być podawana bydłu w okresie od początku do końca jej kwitnienia. Zielonka z tej rośliny jest delikatną, smaczną i wartościową paszą dla bydła. Działa mlekopędnie i wpływa korzystnie na jakość mleka. Jedyną ujemną stroną jest zawodność plonowania seradeli. Jeżeli jest uprawiana w mieszankach – poplon należy użytkować kośnie już po 45–50 dniach od wschodów seradeli. Seradelę z czystego siewu najlepiej jest wypasać. Seradela z czystego siewu daje z ha 5-7 t zielonki z ha.

Jest bardziej wytrzymała na chłody niż słonecznik, ale koszenie zielonki najlepiej rozpoczynać, gdy rośliny osiągną wysokość 30 cm. Zwlekanie ze zbiorem powoduje, że po wykształceniu pąków kwiatowych łodygi stopniowo drewnieją i włoski pokrywające roślinę stają się ostre. Zielonka ma wtedy małą wartość pokarmową i mniejszą smakowitość. Z ha można uzyskać 15 – 20 t zielonki.

Jeżeli uprawiamy gorczycę w poplonie na cele paszowe pamiętajmy, że zielonka nie może być podstawą żywienia przeżuwaczy, ale w latach suchych może być paszą alternatywną. Zbiór na cele paszowe należy wykonać przed jej kwitnieniem – potem bardzo szybko drewnieje. Zielonkę można skarmiać bezpośrednio, wypasać, a nawet kisić (koniecznie z dodatkami wspomagającymi zakiszanie: dobrą kombinacją jest kiszenie gorczycy razem z kukurydzą). Z jednego hektara gorczycy białej uprawianej w poplonie można uzyskać średnio 30 ton zielonki, a w sprzyjających warunkach nawet 40 ton.

Zbiór gorczycy białej na cele paszowe należy wykonać przed jej kwitnieniem. Jeżeli jest uprawiana w mieszance (np. z facelią) trzeba brać pod uwagę fazy rozwojowe wszystkich składników mieszanki