Jak założyć spółdzielnię rolników?

Kto może założyć spółdzielnię rolników i kto może być jej członkiem?  

W świetle ustawy z 4 października 2018 r. spółdzielnia rolników jest dobrowolnym zrzeszeniem osób fizycznych lub prawnych:

• prowadzących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub prowadzących działalność rolniczą w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej będących producentami produktów rolnych lub grup tych produktów lub prowadzących chów lub hodowlę ryb, zwanych dalej „rolnikami”,
• niebędących rolnikami, prowadzących działalność w zakresie przechowywania, magazynowania, sortowania, pakowania lub przetwarzania produktów rolnych lub grup tych produktów, lub ryb, wytworzonych przez rolników lub działalność usługową wspomagającą rolnictwo obejmującą świadczenie na rzecz rolników. 

Jaki jest przedmiot działalności spółdzielni rolników?

Przedmiotem działalności spółdzielni rolników jest prowadzenie działalności gospodarczej na rzecz jej członków. Zalicza się do niej planowanie prowadzonej przez rolników produkcji produktów i dostosowywania jej do warunków rynkowych, ze szczególnym uwzględnieniem jej ilości i jakości. Spółdzielnia ma służyć też koncentracji podaży i organizowaniu zbycia produktów wytworzonych przez rolników oraz koncentracji popytu tudzież organizowania nabycia środków do produkcji.

Spółdzielnia rolników może także prowadzić działalność gospodarczą w zakresie:

• przechowywania, konfekcjonowania i standaryzacji,
• przetwarzania oraz obrotu uzyskanymi w ten sposób produktami przetworzonymi, 
• świadczenia usług na rzecz rolników,
• sprzedaży.

Wszystkie wymienione powyżej czynności powinny dotyczyć produktów wytworzonych przez rolników lub być z nimi związane. Działalność gospodarcza spółdzielni może polegać również na upowszechnianiu wśród swoich członków korzystnych dla środowiska metod uprawy, technologii produkcji lub metod gospodarki odpadami. Spółdzielnia może także prowadzić działalność usługową na rzecz swoich członków inną niż świadczenie usług związanych z ich produkcją rolną. Jednakże przychody z prowadzenia takiej działalności nie mogą łącznie przekroczyć 25% przychodów spółdzielni rolników uzyskanych w danym roku obrotowym.

Taka spółdzielnia może prowadzić również działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. 

Jaka jest procedura założenia spółdzielni rolników?

Aby założyć spółdzielnię, należy znaleźć co najmniej 10 rolników (art. 7 ww. ustawy). Uchwalają oni statut spółdzielni, potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów, oraz dokonują wyboru organów spółdzielni – w myśl statutu wybór ten należy do kompetencji walnego zgromadzenia lub komisji organizacyjnej w składzie co najmniej trzech osób. Do rady nadzorczej spółdzielni są wybierani członkowie będący rolnikami.

Po spełnieniu tych formalności trzeba złożyć dokumenty do Krajowego Rejestru Sądowego, wypełniwszy odpowiednie druki i uiściwszy opłatę. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania jej do KRS. 

Co powinien zawierać statut spółdzielni rolników?

Poza postanowieniami określonymi w art. 5 § 1 Prawa spółdzielczego, statut spółdzielni rolników powinien zawierać co najmniej:

• warunki przyjmowania członków będących rolnikami oraz podmiotów niebędących rolnikami, 
• wskazanie minimalnego okresu członkostwa, który nie może być krótszy niż rok obrotowy,
• wskazanie terminu składania przez członka informacji o zamiarze wystąpienia ze spółdzielni, który nie może upływać później niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego, 
• zasady i zakres dostarczania przez członków w zakresie prowadzonej przez nich działalności informacji dotyczących w szczególności: powierzchni uprawy, plonów oraz wielkości produkcji,
• obowiązujące członków będących rolnikami zasady produkcji produktów, w tym dotyczące ich jakości i ilości, oraz sposoby ich przygotowywania do zbycia,
• zasady użytkowania, dzierżawy lub najmu przez spółdzielnię wkładów niepieniężnych oraz sposób ustalania odpłatności za ich użytkowanie, dzierżawę lub najem, 
• rodzaj i zakres odpowiedzialności członków,
• sankcje wobec członka spółdzielni rolników, który nie wypełnia nałożonych na niego obowiązków statutowych lub nie spełnia wymogów określonych w ustawie, w tym przyczyny wykluczenia i wykreślenia go ze spółdzielni, 
• szczegółowy sposób i warunki podziału nadwyżki bilansowej i pokrywania strat, 
• zasady ustalania liczby głosów przysługujących członkom spółdzielni rolników będących osobami prawnymi.

Należy podkreślić, że nazwa spółdzielni rolników zawiera oznaczenie „spółdzielnia rolników”. 

Na jakie preferencje podatkowe może liczyć spółdzielnia rolników?

Dochody spółdzielni rolników prowadzącej działalność jako mikroprzedsiębiorstwo pochodzące ze zbycia produktów rolnych, ze względu na które spółdzielnia rolników została założona, wyprodukowanych w gospodarstwach lub działach specjalnych produkcji rolnej jej członków zwalnia się od podatku dochodowego od osób prawnych. W kategorii mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekracza 2 mln euro.

Od 1 stycznia bieżącego roku zwalnia się od podatku od nieruchomości budynki i budowle lub ich części oraz zajęte pod nie grunty wykorzystywane przez spółdzielnię rolników lub związek spółdzielni rolników na działalność gospodarczą prowadzoną na rzecz swoich członków oraz dotyczących produktów wytworzonych przez rolników. Chodzi o grunty stanowiące własność albo będące w wieczystym użytkowaniu spółdzielni lub związku spółdzielni rolników, które prowadzą działalność jako mikroprzedsiębiorstwo.