Niestandardowe pytania godne zbadania - kiedy zaczęła się Rudolfomania?
Mimo, że niektórym takie pytanie wydawać by się mogło nieco dziecinne i abstrakcyjne, nie oznacza to, że nie jest to kwestia warta zbadania przez poważnych naukowców. Badanie różnych fenomenów kulturowych, szukanie ich odniesienia w nauce, jest często związane z codzienną pracą wielu badaczy.
Aura bożonarodzeniowa rozpoczyna się w Mikołajki, które przypadają na dzień 6 grudnia. Przez kolejne dwa tygodnie każde dziecko z utęsknieniem czeka na Wigilię i wizytę św. Mikołaja, którego sanie wypełnione prezentami, będą ciągnięte przez zaprzęg reniferów z Rudolfem na czele. Historia św. Mikołaja pochodzi z przełomu III i IV wieku. A kiedy rozpoczęła się Rudolfomania? W 1939 roku, kiedy to do życia powołał go ilustrator i autor książek do dzieci Robert May. Czerwononosy Rudolf z miejsca stał się popularny, trafił do reklam i do naszego wyobrażenia o Bożym Narodzeniu. Dlaczego czerwony nos Rudolfa zdecydował o jego fenomenie i szalonej popularności?
Im zimniej, tym nos bardziej czerwony
Rudolf należy do reniferów, a renifery które zamieszkują północne krańce Ameryki Północnej, Europy i Azji, czyli regiony od Alaski, poprzez Kanadę, Grenlandię, Skandynawię oraz Rosję, mają czerwone nosy. Im zimniej, tym ich nozdrza stają się bardziej czerwone. Na pewno nie ma to związku z zarzucaną Rudolfowi słabością do sfermentowanych jabłek, maliny moroszki albo resztek grzańca. Jak to jest możliwe?
Oto 5 powodów, dlaczego Rudolf ma czerwony nos.
- Badacze z Holandii i Norwegii na łamach British Medical Journal dowiedli, że nos Rudolfa (w tym innych reniferów) jest zdecydowanie bardziej ukrwiony niż św. Mikołaja (i innych ludzi). Po zbadaniu parametrów przepływu krwi w naczyniach włosowatych, okazało się, że u reniferów ich koncentracja w nozdrzach jest o 25% większa.
- Kolejne eksperymenty udowodniły, że nos Rudolfa jest bardzo czerwony, w wyniku poniesionego ekstremalnego wysiłku, jaki musi włożyć w uciągnięcie ciężkich sani św. Mikołaja. Silne ukrwienie nozdrzy renifera pozwala na lepszą regulację temperatury, pomaga w chłodzeniu się i zapobiega odmrożeniem.
- Badania szwedzkich naukowców z użyciem kamery termowizyjnej, wykazały, że rozgrzany nos renifera ułatwia mu poszukiwania jedzenia w pokrywie śnieżek i w ocenie jego „jadalności”.
- Alternatywne hipotezy mówią, że Rudolf zjada jaskrawo czerwone jagody ostrokrzewu. Nie ma jednak dowodów na to, że się nimi żywi.
- Jednakże po zbadaniu długości fali światła emitowanego przez czerwony jagody i nos Rudolfa, okazało się, że jaskrawe nozdrze zdecydowanie ułatwiają zwierzęciu nawigację we mgle, co jest niebywale pomocne we współpracy ze św. Mikołajem, ponieważ jego praca jest dla niego dużym obciążeniem zdrowotnym.
Mimo, że hipotez na temat relacji św. Mikołaja z Rudolfem jest wiele, prof. Tryjanowski mówi „Pozostaję tradycjonalistą, dla mnie św. Mikołaj to wielki biskup Miry. Dzisiaj jakoś niewiele się wspomina, że to między innymi patron uczonych i studentów, pojednania Wschodu i Zachodu. Jeśli jednak istnieje szansa by, niejako przy okazji, opowiedzieć także coś ważnego o zwierzętach czy funkcjonowaniu nauki, o tym, że uczeni także mają swoje pasje, poczucie humoru i odpowiadają na zdawałoby się dziecięce pytania, to moim zdaniem po prostu warto to robić.”
Niech puentą na temat rozważań nad pytaniem dlaczego Rudolf ma czerwony nos, będzie złota regułka kończąca wiele prac naukowych: Trudno o jednoznaczne rozstrzygnięcie problemu i potrzebna jest dalsza kontynuacja badań.
Natalia Marciniak-Musiał
Za informacją Biura Prasowego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
Zdjęcia: archiwum UP Poznań
