Topiary – jak formować rośliny ozdobne w ogrodzie?

Wyróżniamy trzy podstawowe formy topiarów:  geometryczne (kule, stożki, graniastosłupy), figuralne, przybierające kształt zwierząt czy postaci i bezkształtne.

Najczęściej do tworzenia topiarów przeznaczamy rośliny wiecznie zielone, m.in. bukszpan, cis, choinę, kosodrzewinę, jałowiec, żywotnik, świerk, a także rośliny gubiące liście na zimę, takie jak lipa, wiąz, grab, buk. Najłatwiej jest formować cisy czy bukszpany. Przy innych roślinach trzeba mieć plan i systematycznie przycinać je w celu ich zagęszczenia.

Do przycinania potrzebne będą sekatory służące do dokładnego, misternego docinania pędów, nożyczki, którymi wymodelujemy kształty, nożyce o długich ostrzach jak do formowania i przycinania żywopłotów, nożyce owczarskie do sprawnego cięcia stożków, drabina ogrodowa o szerokiej podstawie ułatwiająca dostęp do wyższych partii krzewów, szablony, według których wyprofilujemy stożki i kule, oraz maty, plandeki czy folie, które rozłożymy pod rośliną, by sprawniej uprzątnąć odpady.

Bardzo częstą formą jest kula lub stożek, a także niskie obwódki utworzone z bukszpanu. Zanim rozpocznie on wegetację, która przypada w kwietniu, czyli wczesną wiosną, przeprowadzamy pierwsze cięcie korygujące. Latem, na przełomie czerwca i lipca, skracamy nowe przyrosty. Trzecie strzyżenie przypada na sierpień, ale to już tylko kosmetyka.

Może mamy w ogrodzie wyrośnięty cyprysik. Z niego można utworzyć cyprysikowe drzewko z koroną swobodnie rosnącą lub przyciętą na kształt kuli albo chmurek. Czyszczenie cyprysika rozpoczynamy od dołu, dokładnie odcinając gałązki przy samym pniu, a górne partie formujemy w piętra zakończone czymś na wzór chmurek, które dokładnie strzyżemy na końcach. Kulę natomiast uzyskamy, usuwając wszystkie gałązki wyrastające z pnia do miejsca, w którym chcemy, żeby zaczynała się planowana korona. Pozostałe gałązki skracamy o kilka centymetrów, a także obcinamy czubek przewodnika. Później rokrocznie usuwamy wyrastające z pnia gałązki i przycinamy gałązki, tworząc kształt kuli. Cyprysiki formujemy, zanim rozpoczną wegetację, czyli wczesną wiosną. Kolejne cięcia wykonujemy od połowy lipca do połowy sierpnia.

Wielu z nas ma problem ze zbyt rozrośniętym jałowcem, który przestał być ozdobą i zajmuje zbyt wiele miejsca. Na szczęście jałowce bardzo dobrze znoszą cięcie i formowanie, dlatego możemy nadać mu nowy kształt i zmienić wizerunek. 

Możemy z niego stworzyć kulę bądź półkulę osadzoną na kilku pniach, usuwając wszystkie martwe gałązki i skracając pozostałe o kilkanaście centymetrów przez 5 lat. Inną formą mogą być chmurki. W tym celu wybieramy kilka gałęzi o różnej długości i takie, które będzie dobrze widać z każdego miejsca, pozostałe usuwamy. Na końcach pozostawionych gałęzi formujemy chmurki. Grube gałęzie usuwamy piłką do drewna, drobne wycinamy sekatorem, chmurki formujemy nożycami. Aby się dobrze zagęściły, musimy je często strzyc.

Żywotnik, czyli tuja, bardzo lubi cięcie. Może być i rzeźbą, i żywopłotem. Można go przycinać od marca do momentu wypuszczania nowych przyrostów. Drugi termin cięcia przypada na pierwszą połowę sierpnia i wówczas skracamy zbyt długie przyrosty. Każde skracanie pędów zmusza roślinę do wypuszczania nowych i maskowania ubytków, a co za tym idzie – zagęszczania. Można ciąć nożycami wiele gałązek naraz, co przyspiesza czynność. Można również skracać pojedyncze pędy sekatorem, gdy chcemy uzyskać precyzyjny kształt.