W UE rolnictwo ekologiczne ma odpowiadać za 1/4 produkcji rolnej
Rolnictwo ekologiczne według Komisji Europejskiej jest najbardziej prośrodowiskową metodą produkcji rolniczej, a jego rola w ramach strategii UE "Od pola do stołu" ma wzrastać z roku na rok.
Jednak zdaniem unijnych polityków i urzędników rolnictwa ekologiczne wymaga zmian w celu zwiększenia udziału tego sektora produkcji. Europejska strategia bioróżnorodności i Farm to Fork zakłada, że do 2030 roku z produkcja ekologiczna będzie na poziomie 25% całościowej produkcji rolnej.
Rolnictwo ekologiczne ma dwojakie znaczenie:
- wpływa pozytywnie na środowisko naturalne, co z kolei przyczynia się do osiągania szeroko rozumianych korzyści rolnośrodowiskowych.
- jest odpowiedzią na zmieniającą się strukturę popytu na rynku i rosnącą świadomość konsumentów.
Rosnące zainteresowanie konsumentów to także większe możliwości sprzedaży produktów ekologicznych, większy popyt, nie zawsze równy podaży. Dlatego wiele produktów ekologicznych w Europie jest sprowadzanych spoza granic UE.
Polskie rolnictwo ekologiczne w liczbach
I chociaż różne badania opinii społecznej wskazują, że rośnie zainteresowanie klientów produktami BIO, to jednak nie można mówić o wzroście opłacalności produkcji ekologicznej w polskim rolnictwie. Zapewne z tego powodu w ostatnim czasie ubywa w Polsce gospodarstw ekologicznych.
A oto jakie są podstawowe dane dot. polskiego rolnictwa ekologicznego:
- W 2019 r. taką działalność prowadziło 20 146 podmiotów, w tym 18 656 rolników ekologicznych gospodarujących na powierzchni 505,7 tys. ha.
- Na podium znajduje się odpowiednio od 1 miejsca: uprawy zbóż i trwałe użytki zielone.
- W 2019 r. wzrosła produkcja jaj i ryb oraz pogłowie drobiu.
- W 2019 roku liczba podmiotów oferujących produkty ekologiczne wyniosła 967.
- Kontrolę producentów ekologicznych przeprowadza 13 upoważnionych jednostek certyfikujących.
Na czym polega zmiana przepisów dotyczących rolnictwa ekologicznego?
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (Dz. U. L 150 z 14.06.2018 r.) oraz wydane na jego podstawie delegowane i wykonawcze akty UE.
Nadal w prawie będzie miała zastosowanie ustawa z dnia 25.06.2009 r. o rolnictwie ekologicznym (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1324), do czasu opublikowania nowej ustawy o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej, która obecnie znajduje się na etapie projektu.
Co w praktyce dla rolników prowadzących gospodarstwa ekologiczne oznacza te zmiany w prawie?
- Jego zadaniem jest regulacja systemu kontroli, warunków handlu i zasad produkcji, a także zrównanie warunków działania producentów, uproszczenie przepisów, zwiększenie zaufania konsumentów do produktów bio i samego logo produktu eko UE.
- Produkcja zwierzęca (z wyjątkiem hodowli pszczół) będzie możliwa tylko w gospodarstwach, które posiadają także grunty rolne, aby móc korzystać z zasobów nawozów naturalnych i obornika. Dopuszcza się hodowli zwierząt jak najbardziej zróżnicowanych genetycznie, karmionych materiałami paszowymi wytworzonymi zgodnie z przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej, najlepiej pochodzącymi z własnego gospodarstwa rolnika, itd.
- Zmieniają się przepisy dotyczące produkcji zwierzęcej, zwłaszcza chowu królików.
- Zwiększył się także zakres produkcji i etykietowania produktów ekologicznych, w tym o produkty blisko powiązane z rolnictwem, np. korek, sól, olejki eteryczne, bawełnę i wełnę.
- Wprowadzono system zgodności produktów we wszystkich państwach członkowskich i uproszczono dostęp do programu dla małych podmiotów.
- Każde gospodarstwo, które chce przejść na działalność ekologiczną, musi przejść etap konwersji. Oznacza to, że musi być już ono zarządzane zgodnie z przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej, ale jego produkty nie są uznawane jeszcze za ekologiczne. Produkty ekologiczne będą mogły być wprowadzone po upływie okresu konwersji i przejściu kontroli.
- Potwierdzeniem działań ekologicznych jest uzyskanie urzędowych certyfikatów ekologicznych, z uwzględnię na certyfikaty dla małych gospodarstw, ułatwiając im przejście na rolnictwo ekologiczne.
- Kontrole urzędowe będą wzmocnione i dokładniejsze, zasadniczo raz do roku albo co 2 lata na pewnych zasadach.
- Możliwy będzie import produktów ekologicznych z państwa trzeciego pod warunkiem, że będzie równoważny z przepisami umów międzynarodowych i będzie posiadać świadectwo właściwych organów kontrolnych.
Działania ekologicznej produkcji rolnej w Polsce
Polskich rolników zasadniczo kontroluje się zgodnie z rozporządzeniem i prawem polskim. Teraz kontrole te będą wzmożone i zgodne z „Ramowym Planem Działań dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2021 – 2027”, który opracował polski rząd.
Dodatkowo w celu zwiększenia ekologicznej produkcji zwierzęcej planuje się:
- uruchomienie płatności dobrostanowej do zwierząt ekologicznych,
- premii za zbilansowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej.
- włączenie żywności ekologicznej do Programu szkolnego, w ramach którego uczniowie szkół podstawowych otrzymują porcje żywności oraz prowadzone są działania edukacyjne m. in. o zasadach zdrowego żywienia.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
Zdjęcie: Pixabay
