Skąd biorą się mykotoksyny w kiszonkach?
Mykotoksyny produkowane są głównie przez grzyby magazynowe, w czasie przechowywania pasz. Ich powstawanie zależy m.in. od temperatury, cech genetycznych roślin, od zawartości wody aktywnej oraz od uszkodzenia lub niedorozwoju roślin.
Do pasz szczególnie narażonych na skażenie pleśniami należą:
- kiszonki,
- śruty zbożowe,
- ziarno kukurydzy
- poekstrakcyjna śruta sojowa.
Jak można potwierdzić zatrucie krów mykotoksynami?
Obecność mykotoksyn najłatwiej jest wykryć we krwi zwierząt żywionych skażonymi paszami. Najwięcej ich stwierdza się już na 3 dzień od rozpoczęcia podawania takich pasz. Obecność mykotoksyn można wykryć nawet po 3 tygodniach od zakończenia skarmiania, jednak jest ich nie więcej niż 10% maksymalnej wartości początkowej, gdyż nie kumulują się w organizmie.
Aflatoksyny szczególnie niebezpieczne dla krów
Do najgroźniejszych dla przeżuwaczy mykotoksyn zalicza się aflatoksyny, które wytwarzane są przez pleśnie z rodzaju Aspergillus. Spożycie paszy skażonej aflatoksynami nie tylko wpływa niekorzystnie na organizm zwierzęcia, ale już po 24 godzinach mykotoksyny te dostają się do mleka. Zależy to jednak od dawki spożytych aflatoksyn, wieku oraz gatunku zwierząt. Działanie aflatoksyn może przejawiać się – obok spadku apetytu i przyrostu masy ciała – także utratą sierści, ostrym mastitis oraz zaburzeniami w pracy żwacza (na skutek obniżenia trawienia celulozy, spadku tworzenia się kwasów tłuszczowych, utrudnienia procesu rozkładu białek).
Jakie są objawy zatrucia aflatoksynami?
Reakcje organizmu zwierzęcego na zatrucie aflatoksynami mogą być zróżnicowane. Chroniczne zatrucie może objawiać się:
- spadkiem apetytu,
- zahamowaniem wzrostu młodych osobników,
- przekrwieniem wątroby,
- mogą także wystąpić uszkodzenia nerek, płuc i śledziony.
Zearalenon - mykotoksyna obniżająca płodność krów
Kolejną – najważniejszą z powodu wywoływanych szkód i związanych z tym kosztów mykotoksyną – jest zearalenon. Wytwarzany jest przez kilka gatunków Fusarium i znajdowany jest głównie w kiszonkach, pszenicy, jęczmieniu, owsie, sorgo i kukurydzy. Zearalenon stymuluje receptory estrogenowe oraz obniża poziom hormonu luteinizującego i progesteronu. Mykotoskyna ta może więc znacznie obniżać płodność poprzez zmniejszenie skuteczności zapłodnień. Jej obecność w organizmie wpływa także na powstawanie cyst na jajnikach, występowanie upławów z pochwy, wydłużenie okresu do rui, nieinfekcyjne poronienia oraz powiększenie sutków u jałówek.
Do pleśni rozwijających się już w czasie przechowywania kiszonki należy zaliczyć Penicillium roqueforti. Zakażenie tym grzybem można łatwo zidentyfikować po obecności białych do zielonobłękitnych przebarwień w zakiszanym materiale. Wytwarzane przez niego mykotoksyny również wpływają negatywnie na rozród bydła. Grzyb ten potrafi rozwijać się w środowisku o niskim stężeniu tlenu, dlatego pojawia się, gdy tylko dojdzie do jakichkolwiek nieprawidłowości przy kiszeniu.
Jak pozbyć się mykotoksyn z paszy?
Środkami wychwytującymi mykotoksyny są substancje o właściwościach sorpcyjnych, czyli detoksykanty. Działają one przede wszystkim w przewodzie pokarmowym zwierząt, odrywając cząsteczki mykotoksyn od cząsteczek paszy i przemieszczając się przez cały układ pokarmowy zostają wydalone wraz z kałem.
Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska
