W tym roku wiosna przyszła nieco wcześniej i wielu plantatorów też wcześniej wysadziło ziemniaki, po czym przyszło ochłodzenie. Należy zatem spodziewać się, że ryzoktoniozy może być w tym roku więcej.
Infekcja
Rizoktonioza zimuje w postaci ciemnobrunatnych lub czarnych sklerot na bulwach lub w glebie albo w postaci grzybni na resztkach roślinnych. Wiosną, w sprzyjających warunkach (niska temperatura gleby i wysoka wilgotność) grzyb kiełkuje i zakaża kiełki. Wysoka wilgotność względna powietrza sprzyja najbardziej występowaniu opilśni łodygowej i osadzaniu się sklerot na bulwach.
Gnicie kiełków to najbardziej szkodliwa forma rizoktoniozy ziemniaka. Grzyb atakuje najczęściej stożek wzrostu kiełków, a to w następstwie prowadzi do gnicia i zamierania wierzchołków nowo pojawiających się pędów. Najbardziej porażone są odcinki kiełków i łodyg pod powierzchnią gleby. Porażenie kiełków opóźnia i przerzedza wschody, a rozwijające się z wtórnych kiełków rośliny ziemniaka mają mniej pędów i są słabsze, dając w efekcie słabszy plon.
Objawy
Choroba ma różne objawy. Są to: ospowatość bulw, gnicie kiełków ziemniaka, próchnienie podstawy łodyg, opilśń łodygowa i inne. Ospowatość bulw jest jedną z postaci choroby występującą na bulwach. Porażone bulwy pokryte są ciemnymi sklerotami, które tworzą się w okresie dojrzewania ziemniaków i pozostają na bulwach niezmienione do wiosny. Silniejsze występowanie ospowatości na bulwach ziemniaka obserwuje się w latach o obfitych opadach w okresie od dojrzewania plonu aż do zbioru. W niektóre lata na powierzchni bulw obserwuje się głębokie spękania.
Opilśń łodygowa tworzy się w okresach podwyższonej wilgotności powietrza, na przyziemnej części łodygi w postaci białoszarego nalotu, złożonego ze strzępek i zarodników grzyba. Jest to stadium płciowe (doskonałe) patogenu. Opilśń łodygowa występuje zwykle 3–4 dni po obfitych deszczach. Przy suchej pogodzie może się ona wcale nie wytworzyć pomimo silnego porażenia części podziemnych roślin ziemniaka.
Próchnienie podstaw łodyg obserwuje się w pełni sezonu wegetacyjnego. Na podstawie łodyg roślin ziemniaka pojawiają się suche, brunatne zranienia, różnych rozmiarów, które po objęciu obwodu całej łodygi zakłócają transport asymilatów z liści do bulw. Towarzyszą temu na roślinach ziemniaka różnorodne objawy wtórne, takie jak żółknięcie i lekkie więdnięcie roślin, miękkie zwijanie się brzegów liści wierzchołkowych czy tworzenie się tzw. bulwek powietrznych, w kątach bocznych dolnych pędów.
Zapobieganie
Ponieważ rizoktoniozie ziemniaka sprzyja sadzenie w zimną wilgotną glebę i sadzenie zbyt głębokie – należy tego unikać. Rizoktoniozę znacznie ogranicza podkiełkowywanie i pobudzanie sadzeniaków oraz poprawne zmianowanie. Chorobę ograniczy uprawa ziemniaków na glebach o uregulowanych stosunkach wodnych, wysadzanie zdrowego, kwalifikowanego materiału sadzeniakowego, a także właściwe nawożenie.
Niezwykle ważnym pierwiastkiem jest potas, który podnosi odporność odmian i zmniejsza ryzyko wystąpienia rizoktoniozy. Jeżeli rizoktonioza wystąpi na plantacji, należy prowadzić selekcję negatywną, tj, usuwać chore rośliny z plantacji. Z chemicznych metod zapobiegania rizoktoniozie mamy do dyspozycji zaprawy oraz możliwość aplikacji fungicydu na glebę (redlinę) w czasie sadzenia ziemniaków.
Marek KALINOWSKI
