Powodzenie w uprawie poplonów ścierniskowych zależy w głównej mierze od doboru roślin, terminu siewu i wilgotności gleby w okresie ich wegetacji. Na glebach zwięzłych oraz w rejonach o większej ilości opadów atmosferycznych (> 600 mm) dobre wyniki dają rośliny strączkowe siane w czystym siewie lub w mieszankach z roślinami niemotylkowymi. Na glebach gorszej przydatności rolniczej oraz w rejonach i latach o niskiej ilości opadów (< 550 mm) trzeba korzystać z roślin bardziej odpornych na okresowe niedobory wilgoci w glebie.
Siew po jęczmieniu ozimym
W celu poznania przydatności wybranych roślin dla gorszych warunków klimatyczno-glebowych, wykonano w latach 2009–2013 doświadczenia polowe w ZD IWNiRZ Stary Sielec pow. Rawicz w stanowisku po jęczmieniu ozimym. W tych doświadczeniach porównywano kukurydzę wczesną (FAO 130) odmiany Pyroxenia, sorgo pastewne, konopie włókniste i gorczycę białą.
Z wymienionych roślin na uwagę zasługuje jednoznacznie kukurydza wczesna, tym bardziej, że w ostatnich latach hodowcy z firmy Oseva uzyskali nową odmianę kukurydzy wczesnej Silicia (FAO 140), która wg jej autorów, daje ok. 20% wyższe plony biomasy w porównaniu z odmianą Pyroxenia.
Z uwagi na łagodne zimy w ostatnich latach, zasiane jęczmienie ozime dobrze przezimowały i dlatego pole po ich zbiorze trzeba wykorzystać do uprawy poplonów ścierniskowych. Bowiem wyniki ww. doświadczeń wskazują, że kukurydza wczesna dała najwyższe plony biomasy – średnio 432 dt/ha, w tym 54,3 dt/ha wilgotnego ziarna. Zbioru kukurydzy dokonuje się przy dobrej pogodzie jesiennej kombajnem zbożowym w połowie października w fazie mleczno-woskowej dojrzałości ziarna, które może być wykorzystane na paszę lub bioetanol. Natomiast w latach o wilgotniejszej jesieni i złej pogodzie, trzeba zbierać kolby z koszulkami i przeznaczać je na paszę w formie kiszonki typu CCM (corn-cob-mix) dla trzody chlewnej. Pozostałe części roślin należy zakisić na paszę dla bydła. Wyjątkowo przy sporadycznie występujących przymrozkach w pierwszej połowie października, rośliny wówczas wcześniej kończą wegetacje, które należy natychmiast po przemrożeniu zebrać i przeznaczyć na kiszonkę.
- To zdjęcie z pól doświadczalnych, gdzie kukurydza wczesna dała w doświadczeniu najwyższe plony biomasy (432 dt/ha, w tym 54,3 dt/ ha wilgotnego ziarna) zaś obok z prawej gorczyca biała dała plon 242 dt/ha zielonej masy
Kukurydza siana w poplonie ścierniskowym wymaga starannej uprawy roli
Wysiana w tych samych warunkach gorczyca biała dała średnio 242 dt/ha zielonej masy gorszej jakości od kukurydzy wczesnej. W świetle powyższych wyników przydatność kukurydzy wczesnej uprawianej po zbiorze jęczmienia ozimego jest bezsporna.
Jednak kukurydza siana w poplonie ścierniskowym wymaga starannej uprawy roli. Bezpośrednio po zbiorze jęczmienia ozimego trzeba wykonać orkę na średnią głębokość oraz niezbędne uprawki przedsiewne (bronowanie, nawożenie). Wszelkiego rodzaju "uproszczenia" agrotechniczne ujemnie wpływają na jakość wschodów i wzrost roślin oraz zachwaszczenie pola. Poza tym trzeba zastosować nawożenie mineralne w zależności od zasobności gleby w kg/ha: 60–70 N, 30–50 P₂O₅ i 60–80 K₂O. Nasiona zaprawione przeciw chorobom należy wysiać w ilości 80 kg/ha w rozstawie rzędów 30 cm. Jeżeli gleba jest niezachwaszczona, stosowanie środków chwastobójczych jest zbędne.
Korzyści z uprawy kukurydzy wczesnej w poplonie ścierniskowym po jęczmieniu ozimym zwiększają się jeszcze przy porównaniu możliwości wykorzystania biomasy na paszę z zieloną masą gorczycy białej przeznaczanej najczęściej na zielony nawóz.
Uwzględniając wyniki 5-letnich doświadczeń polowych można rekomendować uprawę kukurydzy wczesnej w poplonach ścierniskowych po jęczmieniu ozimym wykorzystując biomasę jako paszę dla zwierząt lub ziarno do produkcji bioetanolu. Z tego powodu kukurydza wczesna stanowi interesujące ogniwo zmianowania roślin w zrównoważonym płodozmianie. Poplony ścierniskowe stanowią bowiem swoistą rezerwę pola wykorzystywanego – dotychczas bardzo słabo. Dzięki poplonom można powiększyć produkcję własnej paszy w gospodarstwie i zwiększyć opłacalność produkcji zwierzęcej. Poza tym poprawić zasobność gleb w związki organiczne z resztek pożniwnych oraz zwiększyć asymilację CO₂. Aby uzyskać wymienione korzyści trzeba poprawiać organizację pracy w gospodarstwach rolnych oraz precyzyjnie wykonywać zadania wynikające z programu zwiększania powierzchni terenów zielonych na obszarach wiejskich realizowanego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.
Dr hab. Henryk Burczyk prof. IWNiRZ
Zdjęcie:
Dr hab. Henryk Burczyk prof. IWNiRZ
Zdjęcie:
