Co to jest fenologia?
To inaczej obserwacja zjawisk zachodzących w przyrodzie, wśród roślin i zwierząt, które zależą od pory roku, a tym samym zmieniających się warunków atmosferycznych. Najczęściej dotyczy roślin wskaźnikowych, czyli takich które powszechnie i naturalnie występują w środowisku, bez udziału człowieka.
W praktyce fenologia, a właściwie fitofenologi, pomaga określić najbardziej optymalne terminy zabiegów w uprawie roślin wykorzystując terminy zajścia zjawisk fenologicznych. Jednakże daty rozpoczynania się konkretnej fenologicznej pory roku są różne, także w rożnych latach i zależą od takich czynników jak: położenie geograficzne i wysokość nad poziomem morza. Warto pamiętać, że w zimniejszych regionach kraju pory te zaczynają się później niż w regionach ciepłych.
Obserwacja przyrody i łączenie zjawisk w niej zachodzących były podstawą funkcjonowania rolnictwa w dawnych czasach. Do dziś w życiu funkcjonują przysłowia, terminy czy zabiegi rolnicze związane z tamtym okresem. Np. dawniej na Mazurach uważano, ze najlepszy czas na sadzenie ziemniaków to pierwsza dekada maja, czyli czas kwitnienia jabłoni.
Czym jest „wczesna wiosna” w fenologii?
Jak informację uzyskaną z obserwacji natury odnieść do rzeczywistych terminów siewu roślin? Najlepiej obrazuje to przykład kukurydzy, dla której największe znaczenie w kiełkowaniu ma średnia temperatura gleby na poziomie 8-1010ºC na głębokości 5cm), która wydłuża okres wegetacji. Zatem fenologiczna wczesna wiosna odpowiada wtedy okresowi środkowemu w czasie wiosny termicznej, kiedyś dobowe temperatury oscylują wokół 10 ºC. Dopóki temperatury nie będą dość stabilne, w ciągu nocy może dojść do przechłodzenia rośliny, wtedy często temperatura gleby utrzymuje się poniżej temperatury wegetacji, mimo, że w ciągu dnia może być wystarczająco wysoka.
Pamiętajmy, że uprawa zdrowych i bezpiecznych dla środowiska i zdrowia ludzi roślin wymaga szerokiego podejścia do problemu uprawy. Fenologia może w tym skutecznie wspomóc, a przy tym ograniczyć użycie „chemii” i uzyskac satysfakcjonujący poziom zbiorów.
Więcej informacji pod adresem i linków pod adresem:
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
Na podstawie PIORiN
Zdjęcie: Pixabay
