Jak ograniczyć choroby kukurydzy?

Zabezpieczenie przed zgorzelą siewek, głownią pylącą kukurydzy i częściowo przed głownią guzowatą kukurydzy dają zaprawy nasienne.  Roślina w okresie wegetacji jest jednak atakowana przez wiele innych chorób, w tym najgroźniejsza dla kukurydzy ziarnowej fuzariozę kolb.

Są fungicydy zarejestrowane do nalistnej ochrony, jednak największy problem dla małych i średnich gospodarstw stanowią techniczne możliwości wykonania zabiegu. W przypadku skutecznej ochrony przed fuzariozą kolb, zabieg najlepiej byłoby wykonać w fazie zaawansowanego wzrostu roślin. 

Rejestracje preparatów pozwalają wykonać zabieg od fazy rozwoju źdźbła po fazę kwitnienia. A zatem, można i wcześniej, kiedy możliwy jest jeszcze wjazd tradycyjnego opryskiwacza. Ten oprysk także ogranicza fuzariozę, ale też sprawców innych groźnych chorób kukurydzy. 

Zabiegi fungicydowe w kukurydzy tradycyjnymi opryskiwaczami można wykonać najpóźniej, kiedy kukurydza osiągnie 80 cm, maksymalnie 100 cm wysokości

Jak przeciwdziałać chorobom kukurydzy? Nie popełniać błędów!

Zmianowaniem i optymalnym nawożeniem możemy znacznie zredukować presję chorób i pamiętajmy, że zanim sięgniemy po chemiczną ochronę warto wykorzystać każdą inną możliwość ograniczania chorób grzybowych, ale także bakteryjnych i wirusowych. Wiele gospodarstw uprawia kukurydzę w monokulturze i uzyskuje wysokie plony, ale kiedyś w końcu to się zemści. Monokultura to rosnące ryzyko chorób, ale przede wszystkim pewność silnej presji omacnicy prosowianki. Z tych powodów zalecana jest co najmniej 2–3-letnia przerwa w uprawie kukurydzy na tym samym stanowisku.

Choroby można znacznie ograniczyć przez zoptymalizowanie nawożenia azotem. Wysokie dawki powodują wzrost porażenia roślin przez głownię guzowatą kukurydzy i wszystkie choroby powodowane przez grzyby z rodzaju Fusarium.

W ograniczeniu np. żółtej plamistości liści oraz rdzy kukurydzy pomaga właściwy płodozmian, wczesny siew kukurydzy i przyorywanie rozdrobnionych resztek pożniwnych staranną orką zimową. Ważne jest oczywiście zwalczanie chwastów i szkodników. 

Dobrze i kompleksowo odżywiona roślina zawsze jest bardziej odporna na infekcje. Najważniejsze jest, aby nie przesadzić z nawożeniem azotem. Warto też pokryć kompleksowo potrzeby mikroelementowe stosując dokarmianie dolistne.

Fuzarioza kolb

Fuzarioza kolb jest na pierwszym miejscu wśród chorób kukurydzy. Jej rozwojowi sprzyjają lata ciepłe i wilgotne oraz uszkodzenia powodowane przez szkodniki, a zwłaszcza omacnicę prosowiankę, rolnice, piętnówki i urazka kukurydzianego. Pierwsze objawy chorobowe widoczne są w okresie mlecznej i woskowej dojrzałości ziarna na liściach okrywowych kolb i ziarniakach w postaci białej, różowej lub czerwonej grzybni.

Przy wczesnym porażeniu kolb dochodzi przeważnie do obumierania ziarniaków. Późniejsze infekcje prowadzą do słabszego wypełnienia ziarna, ich matowienia i pękania, a także porażania przez inne patogeny, m.in. grzyby z rodzaju Trichoderma, Penicilliumi Trichothecium. Sprawcy fuzariozy kolb posiadają zdolność wytwarzania mikotoksyn. 

Żółta plamistość liści

Żółtej plamistość liści kukurydzy sprzyja ciepła i umiarkowanie, deszczowa pogoda. Większe nasilenie występowania sprawców choroby, tj. grzybów Helminthosporium helmintosporiozy obserwuje się w południowej Polsce. Pierwsze zmiany chorobowe widoczne są na dolnych liściach, później stopniowo przesuwają się coraz wyżej aż do liści okrywowych kolb. Mają one postać szarobrunatnych plam otoczonych czerwonobrunatną obwódką. Przebarwienia są owalne, wydłużone, o nieregularnych kształtach, najczęściej układające się wzdłuż nerwów. Wraz z postępującą infekcją plamy łączą się pokrywając znaczną część nadziemnych organów roślin.

Silnie opanowane liście zasychają, a całe rośliny są osłabione wskutek spadku powierzchni asymilacyjnej. Przy silnym porażeniu następuje przedwczesne dojrzewanie roślin oraz gorsze wypełnienie ziarna, prowadzące do spadku wysokości plonu. 

Rdza kukurydzy

Rdza kukurydzy rozprzestrzeniania się na plantacjach najlepiej w wietrznych warunkach pogodowych i wykorzystuje wszelkie uszkodzenia tkanek powodowane przez szkodniki. Pierwsze objawy chorobowe występują już w czerwcu lub lipcu. Na liściach tworzą się rdzawe, wydłużone, „poduszeczki” wielkości 0,2–2 mm. Są one rozproszone na całej powierzchni blaszek liściowych po obu jej stronach.

Przy silnej infekcji objawy chorobowe widoczne są także na łodygach i liściach okrywowych kolb. Pod koniec sezonu wegetacyjnego na liściach pojawiają się brunatnoczarne poduszeczki z zarodnikami przetrwalnikowymi. Niewielkie porażenie pojedynczych liści nie wpływa na wysokość plonu, natomiast silne opanowanie roślin skutkuje znaczną redukcją powierzchni asymilacyjnej, co w konsekwencji prowadzi do wcześniejszego dojrzewania i zamierania kukurydzy oraz niepełnego zaziarnienia kolb. 

Marek Kalinowski
fot. Marek Kalinowski