Zasadniczą różnicą między chorobami jest to, że plamistość siatkową ograniczymy zabiegami nalistnymi, a pasiastość liści tylko zaprawami. Ta groźna choroba, której sprawcą są grzyby Pyrenophora graminea Ito et Kuribayashi stadium doskonałego i workowego oraz Drechslera graminea Shoem stadium konidialnego, występuje w uprawie jęczmienia ozimego i jarego.
Infekcja siewek jest w dużym stopniu uzależniona od temperatury gleby
Źródłem infekcji pasiastości liści jęczmienia jest materiał siewny. Z ziarna grzybnia przerasta systemicznie młodą roślinę. Infekcja siewek jest w dużym stopniu uzależniona od temperatury gleby i wilgotności powietrza. Zakażeniu sprzyjają temperatury od 8°C do 10°C w czasie kiełkowania ziarna. Grzyb przerasta tkanki liści i powoduje ich zniszczenie. Na porażonych liściach wyrastają pojedynczo lub w grupach trzonki konidialne, na których tworzą się zarodniki konidialne.
Zarodniki konidialne nie mają zdolności zakażania liści sąsiednich roślin. Przenoszone są z wiatrem na kłosy roślin zdrowych. Kiełkują między słupkiem a plewką, a potem strzępki grzybni wnikają do okrywy owocowo-nasiennej formującego się ziarniaka. Zakażone ziarniaki wykształcają się normalnie, ale są niestety źródłem infekcji w następnym roku, po wysianiu ziarna. Zarodnikowaniu grzyba i zakażeniu nasion sprzyja duża wilgotność w czasie kłoszenia i kwitnienia.
Stadium workowe tworzy się rzadko na ściernisku i nie odgrywa znaczącej roli w cyklu rozwojowym grzyba. Do czynników zwiększających ryzyko występowania choroby możemy zaliczyć: stosowanie zainfekowanego materiału siewnego, wybór odmian podatnych na porażenie, zbyt gęsty siew oraz zbyt wysokie nawożenie azotowe.
- Pasiastość liści jęczmienia występuje jedynie na jęczmieniu i jest jednakowo groźna dla formy ozimej i jarej. Brunatna, chlorotyczna smuga między nerwami liści to typowy objaw pasiastości liści jęczmienia. Chorobę można jednak pomylić z plamistością siatkową jęczmienia (jeżeli objawia się nietypowo) i z plamistością liści
Plamistość liści można pomylić z pasiastością liści jęczmienia
Objawy infekcji można pomylić z innymi chorobami występującymi na liściach, zwłaszcza z plamistością siatkową we wczesnych stadiach rozwoju jęczmienia. Pasiastość w fazie strzelania w źdźbło objawia się na liściach (zazwyczaj na drugim i trzecim) w postaci początkowo żółtych, a później brunatnych chlorotycznych, długich smug między nerwami. Na plamach może pojawić się brunatny nalot zarodnikowania konidialnego grzyba. Zwykle na liściach występuje kilka smug (stąd pasiastość). W miejscach przebarwienia liście zasychają i pękają wzdłuż na wąskie pasma powodując tzw. rzemykowatość liści. Liście stopniowo zamierają przed lub w czasie kłoszenia. Rośliny są niższe i nie wykłaszają się lub wytwarzają poślad, lub płone kłosy. Te końcowe objawy i skutki rozwoju choroby zależą od terminu zamierania roślin. Całkowicie chore rośliny zamierają przed wykształceniem ziarna. Słabiej porażone wykłaszają się, a kłosy są zdeformowane i płone.
Plamistość siatkowa jęczmienia (z którą może być mylona pasiastość liści jęczmienia) objawia się na początku małymi brunatnymi plamkami, które składają się z poprzecznych i podłużnych brunatnych nekroz, tworząc wzór „siatki” i mogą występować jednocześnie w kilku miejscach na liściu. Są to typowe objawy tej choroby, przy czym zamiast plam może ona objawiać się także w postaci smug (objawy nietypowe). Plamistość liści (druga choroba, z którą można mylić pasiastość liści jęczmienia) objawia się natomiast małymi, brązowymi i nieregularnymi plamami. Liść wygląda jakby był posypany zmielonym pieprzem, przy czym plamy po pewnym czasie łączą się.
Ważna jest agrotechnika
Agrotechnika i zaprawianie mają największe znaczenie w ograniczaniu pasiastości liści jęczmienia. Ważne jest w całym zmianowaniu niszczenie samosiewów jęczmienia i staranne przyorywanie jego resztek pożniwnych. Należy też zachować racjonalną przerwę w uprawie jęczmienia na tym samym polu i ograniczyć udział zbóż w płodozmianie. Występowanie choroby ogranicza wczesny siew jęczmienia ozimego i opóźniony jęczmienia jarego.
Podstawową metodą ochrony przed pasiastością liści jęczmienia jest siew pewnego, zdrowego materiału nasiennego, bo jak wynika z opisanej wyżej biologii rozwoju choroby, źródłem zakażenia jest ziarno.
Jedyną i najważniejszą metodą chemiczną ograniczania choroby są zaprawy nasienne. Jeżeli biorąc pod uwagę obserwacje pół z ostatnich lat spodziewamy się problemów z pasiastością liści jęczmienia, powinniśmy w wyszukiwarce środków ochrony roślin wyszukać zaprawy ograniczające sprawców tej choroby.
Marek Kalinowski
Zdjęcie: Marek Kalinowski
