Skuteczny sposób na ochronę ziemniaka przed antraktozą

Armia chorób atakujących ziemniaki jest znacznie szersza. Powodują mniejsze straty ilościowe, ale potrafią mocno obniżać ich jakość. To szereg innych chorób grzybowych (antraknoza, rizoktonioza, parch srebrzysty, sucha zgnilizna bulw, zgnilizna twardzikowa), bakteryjnych (parch zwykły, czarna, nóżka, mokra zgnilizna bulw) i wirusowych. Chorobą mniej znaną rolnikom, ale z uwagi na ocieplenie się klimatu występującą w ziemniakach powszechnie we wszystkich rejonach uprawy jest wspomniana antraknoza ziemniaka.

Według opisu biologii choroby opracowanej przez naukowców IOR – PIB w Poznaniu, sprawca zimuje w glebie oraz na resztkach porażonych roślin i na bulwach. Zarodniki konidialne rozprzestrzeniają się przez krople wody podczas deszczu lub w czasie deszczowania. Głównym źródłem przenoszenia infekcji na sezon następny są mikrosklerocja (czarne kropki 0,1–0,5 mm), które mogą przetrwać w glebie nawet do 8 lat.

Rozwojowi choroby sprzyja szereg czynników, do których zaliczyć możemy ocieplanie klimatu, uprawę ziemniaków na glebach ciężkich i o nieuregulowanych stosunkach wilgotnościowych, niedostateczne nawożenie azotowe, wysokie temperatury w okresie wegetacji (optymalne temperatury 25 do 31 st. C), stan nasycenia gleby wilgocią w momencie zwierania się roślin w rzędach oraz wyższe temperatury w późniejszym okresie, zachwaszczenie plantacji psianką czarną, komosą białą, tasznikiem pospolitym, rdestem ptasim, bieluniem dziędzierzawą.

Objawy antraknozy pojawiają się na liściach, łodygach, stolonach, korzeniach i bulwach. Choroba pojawia się w okresie kwitnienia. Rozwój objawów chorobowych rozpoczyna się od części wierzchołkowej rośliny, gdzie liście wierzchołkowe żółkną, więdną, zwijają się i powoli zamierają. Objawy te przenoszą się później na liście niżej położone. Łodygi po zaschnięciu liści długo zachowują swoją naturalną barwę, później brązowieją i zasychają. Kora na zaatakowanych częściach roślin (podstawa łodygi, korzenie, stolony) gnije, pęka, łuszczy się i łatwo oddziela od drewna. Uszkodzenia powodowane przez sprawcę choroby w jej początkowej fazie mogą być mylone z objawami próchnienia podstawy łodygi powodowanymi przez Rhizoctonia solani.

Na bulwach w okresie zbiorów można zaobserwować kolejny objaw charakterystyczny dla antraknozy ziemniaka. Są to tzw. ogony, czyli odcinki stolonów pokrytych mikrosklerocjami, które nie odrywają się od bulwy. Objawy rozwoju choroby na bulwach to brązowe do szarych plamy o nieregularnym kształcie. Srebrzyste zabarwienie pojawia się później w okresie przechowywania. Objawy te mogą przypominać parcha srebrzystego, lecz w odróżnieniu od antraknozy plamy parcha są wyraźnie oddzielone od zdrowej skórki.

Ograniczanie antraknozy ziemniaka polega przede wszystkim na wykorzystaniu metod agrotechnicznych. Podstawą jest sadzenie zdrowych kwalifikowanych sadzeniaków, 4–5-letnia przerwa w uprawie na tym samym polu, uprawa przedplonów np. gorczycy, uprawa na glebach o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych i niemających skłonności do zaskorupiania się, orka zimowa, prawidłowo wykonane zabiegi formowania redlin.

Bardzo ważne w ograniczaniu antraknozy jest zwalczanie chwastów będących żywicielami pośrednimi sprawcy. Choroba może rozwijać się w trakcie przechowywania ziemniaków, stąd niezwykle ważny w ograniczaniu choroby jest prawidłowy zbiór, a przed złożeniem plonu do przechowalni osuszenie i czas na skorkowacenie skórki bulw. Fungicydów z rejestracją na antraknozę w ziemniakach nie ma, chociaż rolnicy korzystający z wyszukiwarki na stronie internetowej resortu rolnictwa mogą znaleźć fungicyd Elektra MZ WG (zawiera w składzie mankozeb i dimetomorf). Jednak po wczytaniu się w etykietę rejestracyjną znajdziemy odpowiedź, że owszem produkt ogranicza antraknozę, ale na owocach pomidora. Ograniczanie choroby wspiera niszczenie naci przed zbiorem.

Marek Kalinowski
Zdjęcie: Marek Kalinowski