Sztywne terminy stosowania azotu to największy problem dla rolników

Przedsięwzięcie to zostało dofinansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i miało na celu przygotowanie doradców rolnych, a także rolników do wdrożenia zaleceń "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobiegania dalszemu zanieczyszczeniu".

Projekt edukacyjny obejmował organizację konferencji tematycznych, szkoleń dla doradców, warsztatów dla rolników oraz przygotowanie całego wachlarza materiałów edukacyjnych. Jednym z najważniejszych elementów kampanii były warsztaty dla rolników pod nazwą "Wdrażanie Programu azotanowego", które zostały przeprowadzone we współpracy i przy aktywnym zaangażowaniu Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego w całej Polsce. Wszystkie spotkania dotyczyły rzecz jasna problemu zanieczyszczenia wód azotanami i w tym kontekście prezentowano dobre praktyki rolnicze m.in. w zakresie właściwego przechowywania nawozów naturalnych, kiszonek czy fertygacji i nawożenia roślin w ogrodnictwie.

Warto dodać, że realizacja Projektu rozpoczęła się kilka miesięcy po wejściu w życie wspomnianej regulacji, a jego działania edukacyjne prowadzone przez FDPA i skierowane do doradców rolnych, rolników, mieszkańców wsi, były w tym czasie w zasadzie jedynymi w tym zakresie i na tak dużą skalę. W ramach projektu teoretycznie i praktycznie przygotowano 380 doradców rolnych do świadczenia usług w zakresie stosowania Programu, co pozwoliło między innymi na przeprowadzenie wspólnie z Wojewódzkimi Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, 161 warsztatów dla ponad 4200 rolników. Przygotowano, także pakiet materiałów edukacyjnych (poradnik, filmy instruktażowe, ulotki, prezentacje), które w dużym nakładzie trafiły do ODR oraz rolników i są wciąż dostępne na stronie www.fdpa.org.pl.

W maju odbyła się konferencja online z udziałem przedstawicieli MRiRW, MI, ARiMR, NFOŚiGW, doradców, rolników i świata nauki podsumowująca Projekt. W pierwszym panelu konferencyjnym zaprezentowano bardzo ciekawe wnioski z raportu końcowego projektu, który pokazuje co o tym wszystkim myślą rolnicy i jaka jest ich świadomość ekologiczna.

– Warsztaty były dla nas okazją, aby przeprowadzić badanie ankietowe, zarówno wśród doradców prowadzących warsztaty, jak i samych rolników – mówi Monika Szymańska, prezes zarządu Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa.

– Zebraliśmy ciekawy materiał, który został opracowany i przedstawiony w formie raportu ewaluacyjnego na konferencji podsumowującej Projekt. Bazę danych stanowią 183 ankiety wypełnione przez doradców i 181 ankiety złożone przez rolników. Przedstawia on nie tylko podejście rolników do kwestii ochrony środowiska, ale również postrzeganie przez nich samego Programu azotanowego.

• Monika Szymańska, prezes zarządu Fundacji na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa

Raport FDPA opracowany na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród doradców rolnych i rolników wskazuje na stan wiedzy i świadomości rolników, stopień skomplikowania i przestrzegania Programu azotanowego oraz kształtujące się w jego zakresie potrzeby. Czy rolnicy byli poinformowani o nowych wymaganiach na czas? Czy ograniczone terminy stosowania nawozów azotowych są dla nich dużym problemem?

Udzielone w ankietach odpowiedzi na kilkadziesiąt pytań zgrupowano w trzech kategoriach gospodarstw uwzględniających ich wielkość: do 10 ha, od 11 do 100 ha i powyżej 100 ha użytków rolnych. Aż 91% właścicieli gospodarstw powyżej 100 ha deklarowało, że o nowych regulacjach dowiedzieli się przed terminem ich obowiązywania, ale w grupie gospodarstw poniżej 10 ha twierdzącą odpowiedź podało 70% ankietowanych. Wynika to prawdopodobnie z tego, że właściciele dużych gospodarstw towarowych są zmuszeni do ciągłego śledzenia informacji rynkowych i pozyskiwania wiedzy.

A czy ograniczenie terminów stosowania nawozów zgodnie z Programem azotanowym stanowi dla rolników problem? Zdecydowanie tak. Średnio dla 42% ankietowanych ograniczenie terminów stosowania jest uciążliwe, przy czym najmniej narzekają na to właściciele gospodarstw największych powyżej 100 ha (33%) i najmniejszych (37%) a najbardziej rolnicy gospodarujący na powierzchni od 10 do 100 ha (45%). A w ujęciu regionalnym sztywne terminy nawożenia najbardziej przeszkadzają rolnikom na Mazowszu (aż 67% ankietowanych), a najmniej na Podkarpaciu (32%) i na Podlasiu (35%).