Lokalnie zdarzają się sytuacje, że gleba, zmianowanie i mikroklimat, sprzyjają rozwojowi szarej pleśni, zgorzeli siewek, cylindrosporiozy, mączniaka prawdziwego i rzekomego oraz zgnilizny rzepaku powodowanej przez grzyby pałecznicy. Dodatkowo ich pojawieniu sprzyjają uszkodzenia po szkodnikach, błędy w uprawie i uproszczenia w agrotechnice.
Dziś przypomnimy krótko szkodliwość sprawców wybranych chorób, warunki sprzyjające ich rozwojowi i cechy rozpoznawcze. Co do ograniczania – rzadko zdarza się konieczność wykonania dodatkowego zabiegu. Widząc zagrożenie można jednak umiejętnie zmienić strategię ograniczania suchej zgnilizny kapustnych, np. przesunąć termin ochrony, wybrać produkt z szerszą rejestracją.
Ważne jest, aby obserwując stan zdrowotny rzepaku jesienią, nie przypisywać plam, nalotów i przebarwień na liściach tylko i wyłącznie suchej zgniliźnie kapustnych
Szara pleśń największym zagrożeniem w czasie kwitnienia rzepaku
Sprawca infekuje rzepak przez cały okres jego rozwoju, ale największe szkody powoduje podczas kwitnienia oraz tworzenia łuszczyn.
Objawy na liściach, łodygach, pąkach i łuszczynach to szarobrązowy nalot grzybni. Porażone części rośliny zamierają, a w przypadku zaatakowania młodych roślin rzepaku już jesienią może dojść do całkowitego ich zamierania. Dla rozwoju choroby wiosną znaczenie mają okresy zimnej i mokrej pogody oraz skala uszkodzeń mrozowych.
Optymalne dla rozwoju szarej pleśni warunki to temperatura powietrza 10–18°C i wysoka wilgotność. W korzystnych warunkach infekcja przebiega w ciągu kilku godzin. Jeżeli jesienią w fazie 4–8 liści (BBCH 14–18) stwierdzi się 20–30% liści z objawami szarej pleśni, należy wykonać zabieg zwalczania.
Najczęściej jednak szara pleśń jest ograniczania zabiegami wykonywanymi w celu zwalczania suchej zgnilizny kapustnych i regulacji wzrostu rzepaku.
Zgorzel siewek prowadzi do braku wschodów rzepaku
W wyniku porażenia kiełków grzybami powodującymi zgorzele siewek jeszcze przed wschodami następuje ich zbrunatnienie i zamieranie. To prowadzi do braku wschodów. Objawy mogą występować także na siewkach w fazie liścieni oraz pierwszych liści.
Typowym symptomem zgorzeli są ciemne plamy na podziemnej części siewek, potem uwiąd i zamieranie.
Szyjka korzeniowa młodych roślin czernieje i się przewęża, część nadziemna więdnie, a roślina zamiera. Niekiedy korzenie roślin starszych brunatnieją i częściowo gniją jednak nie obserwuje się skutków tego na nadziemnych organach. Źródłem infekcji jest gleba i materiał siewny.
Rzepak przed zgorzelą siewek zabezpieczają zaprawy i właściwa agrotechnika.
Liście rzepaku zaatakowane przez cylindrosporiozę wyglądają jakby były posypane mąką
Cylindrosporioza występuje jesienią w rzepaku ozimym. Z obserwacji naukowców wynika, że najczęściej jest spotykana w rejonie centralnym i wschodnio-północnym Polski. Pojawia się jednak tylko na niektórych odmianach i zwykle tych z katalogu CCA.
Jesienią liście rzepaku zaatakowane przez cylindrosporiozę wyglądają jakby były posypane mąką. Objawy można obserwować na wszystkich nadziemnych częściach roślin i są najlepiej widoczne i charakterystyczne wiosną od fazy wzrostu pędu głównego, ale infekcja następuje jesienią. Rozwojowi cylindrosporiozy sprzyjają uszkodzenia przez szkodniki, wilgotna jesień i wiosna oraz łagodne zimy. Największe znaczenie w ograniczaniu choroby ma wybór odmian, ale też właściwy płodozmian, głęboka orka i unikanie monokultury.
Chorobę ogranicza zaprawianie nasion oraz zabiegi wykonywanie w celu zwalczania np. suchej zgnilizny kapustnych.
Mączniaki prawdziwy i rzekomy w rzepaku
Mączniak prawdziwy poraża wszystkie nadziemne części roślin rzepaku przez cały okres wegetacji.
Mączniak rzekomy występuje na rzepaku i innych roślinach kapustowatych w różnych fazach ich wzrostu. Największe znaczenie ma infekcja liścieni i pierwszych liści. Przy bardzo silnym porażeniu siewki zamierają i istotnie zmniejsza się obsada roślin.
Marek Kalinowski
