Czy herbata z cytryną jest szkodliwa dla zdrowia?

Glin znany też pod nazwą aluminium to pierwiastek powszechny w przyrodzie. Jego zawartość w skorupie ziemskiej stanowi około 8%. Naturalnie znajdujemy niewielkie jego ilości w wodach płynących i glebowych, a także w roślinach - nie wpływają one na organizmy wyższe. Problemem staje się jego nadmiar związany z zanieczyszczeniem cywilizacyjnym, przemysłowym i rolniczym.

Dla człowieka istotne są dwa źródła pobierania glinu: z produktów żywnościowych i źródeł dodatkowych. Jego dodatkowymi źródłami są różnego rodzaju dodatki do żywności, naczynia, folia aluminiowa, puszki na żywność i napoje, aluminiowe foremki do pieczenia oraz kartony na soki czy mleko wyłożone cienką warstwą aluminium.

Krzewy herbaciane, z których produkowana jest herbata liściasta rosną w ciężkiej, kwaśnej glebie bogatej w glin, który podobnie jak inne substancje przenika do herbacianych krzewów i kumuluje się w nich, przez co duże jego ilości znajdują się w herbacianym suszu. Na szczęście glin w tej formie jest słabo rozpuszczalny w wodzie i podczas parzenia co najwyżej w znikomych ilościach przenika do wody, pozostaje w fusach, które i tak wyrzucamy. Jest nieszkodliwy. Dodając sok z cytryny, następuje ekstrakcja z fusów przez kwasy organiczne i powstają rozpuszczalne cytryniany i jabłczany glinu (cytryny bogate są w kwasy cytrynowy, jabłkowy i bursztynowy).

Podobna reakcja zachodzi podczas gotowania kwaśnych potraw w starych aluminiowych garnkach. Zdaniem naukowców rozpuszczalne formy glinu wchłaniają się w przewodzie pokarmowym i są dla nas szkodliwe. Wiele badań wiąże podwyższoną koncentrację glinu w organizmie z chorobami neurodegradowalnymi jak parkinsonizm, choroba Alzheimera czy inne encefalopatie.

Wracając do herbaty: pamiętajmy, że szkodliwy związek powstaje wyłącznie, gdy sok z cytryny dodamy do naczynia, w którym znajdują się fusy, a więc przed wyjęciem torebki lub zaparzacza. Jeśli dodamy cytrynę do naparu bez fusów, reakcja nie zajdzie, a co za tym idzie przeniknięcie szkodliwych związków do organizmu nam nie grozi. Stosując tę zasadę, herbatę z cytryną można pić bez obaw. Żeby napój był bogatszy w witaminę C, cytrynę powinno się dodawać dopiero, gdy napar nieco przestygnie, ponieważ wysoka temperatura redukuje ilość przyswajalnej witaminy. Do tego lekarze przestrzegają przed spożywaniem bardzo gorących napojów jako potencjalnych kancerogenów.

Przepis na dobrą herbatę brzmi:

zaparzamy herbatę - czarne zawsze można zalać wrzątkiem, a właściwie wodą o temperaturze 95-96°C. Świeżo zagotowana, ale już niegotująca się woda ma właśnie taką temperaturę; herbaty zielone będą najsmaczniejsze jeśli zaparzymy je w niższej temperaturze nawet 75 do 80°C , osiągniemy to zalewając liście wodą która odstała 4 do 6 minut od wyłączenia czajnika – można wypróbować swoje naczynia z pomocą termometru i  sprawdzić po ilu minutach  osiąga się pożądana temperaturę.

Jeśli chcemy zaznać delikatnego orzeźwienia parzymy 1-3 minuty herbaty zielone i  2-3 minuty czarne. Mitem jest, że dłużej parzona herbata uspokaja: kofeina z herbaty ekstrahuje się w tym większej ilości im dłużej parzona jest herbata. Jest jej jednak i tak około trzykrotnie mniej niż w kawie:

Czas parzenia herbaty a ilość teiny,  która przechodzi do naparu (https://eherbata.pl/blog):

Ale czym się różni teina od kofeiny? Tylko nazwą.

Po wyjęciu fusów możemy dodać plasterek z wyszorowanej cytryny (ciepła woda z mydłem usunie woski z substancjami ochronnymi, potem dokładnie płuczemy). Kto lubi aromat cytrynowy – koniecznie z żółtą skórką, tam znajdują się olejki eteryczne.

Zresztą biała warstwa pod skórką zwana albedo jest gorzkawa, co świadczy o obecności związków, które mają silne działanie przeciwzapalne, wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych, przeciwdziałają tworzeniu się blaszki miażdżycowej - przyczynie zawałów i udarów mózgu. Dodatkowo, jeden z nich – rutyna – zapobiega utlenianiu się witaminy C i ułatwia jej wchłanianie.

Na co może wpływać niskie pH gleby?

Charakterystyczną cechą glinu jest to, że gdy odczyn gleby waha się pomiędzy pH 6 a 8, jego związki w przeważającej części są nierozpuszczalne i nieszkodliwe dla roślin czy człowieka.

Podatne na zmianę wartości pH są na przykład kadm Cd i cynk Zn. Kadm jest szkodliwym metalem ciężkim, cynk do pewnej ilości jest mikroskładnikiem w żywieniu, ale po przekroczeniu stężeń zaczyna szkodzić. Ich ruchliwość w glebie (zdolność przechodzenia do roztworu glebowego) rośnie już przy spadku pH poniżej 6-6,5, natomiast miedź Cu i ołów Pb właściwość tę wykazują przy pH < 5,0.

Nadmierna koncentracja metali w produktach roślinnych to zwiększone ryzyko przechodzenia pierwiastków do łańcucha pokarmowego człowieka i innych organizmów żywych. Badania dr hab. Wandy Nowak (prof. Akademii Rolniczej w Szczecinie, Katedra Chemii Rolnej) i Agnieszki Wojtasik (Akademia Rolnicza w Szczecinie, Katedra Chemii Rolnej) z 1997r. wykazały, że akumulacja kadmu i niklu - Cd i Ni w plonie marchwi była wyższa na glebie lekkiej kwaśnej (pH 4,2-4,7) niż na glebie ciężkiej o odczynie obojętnym (pH 7,0-7,5), mimo że gleba ciężka zawierała dwukrotnie wyższą zawartość Cd i sześciokrotnie wyższą zawartość Ni niż gleba lekka. Wobec tego, to niski odczyn gleby lekkiej miał ogromny wpływ na wzrost stężenia fitoprzyswajalnych form tych metali w środowisku glebowym.

Marek Krysztoforski
Przy współpracy Stowarzyszenia Przemysłu Wapienniczego