
Pierwszy przypadek gruźlicy bydła w 2025 roku. Chorobę stwierdzono w stadzie 374 sztuk bydła
W środę 22.01 br. w mediach pojawiła się informacja o pierwszym w tym roku potwierdzonym ognisku gruźlicy u bydła. Chorobę stwierdzono w stadzie na Warmii i Mazurach, liczącym 374 sztuk bydła. W gospodarstwie zostały już wdrożone procedury związane z likwidacją choroby.
Służby weterynaryjne uczulają rolników, aby mieć na uwadze, że pomimo tego, iż Polska ma status kraju wolnego od gruźlicy bydła, co jakiś czas pojawiają się przypadki choroby u zwierząt gospodarskich. Rezerwuarem choroby są najczęściej zwierzęta dzikie. Gruźlica bydlęca ma bardzo duże znaczenie zarówno z punktu widzenia hodowlanego jak i ekonomicznego. W Polsce, jak i innych krajach Unii Europejskiej, gruźlica bydlęca jest chorobą zwalczaną z urzędu.
Czytaj więcej: Gruźlica bydła: jest pierwsze ognisko choroby w Polsce w 2025 roku
Jakie są objawy gruźlicy u bydła i jak może dojść do zakażenia?
Gruźlica (łac. tuberculosis) jest zakaźną chorobą bakteryjną, która dotyka wiele gatunków zwierząt, a także ludzi. Wywoływana jest przez prątki gruźlicy należące do niejednorodnej grupy bakterii Mycobacterium tuberculosis complex (MTBC), w skład, którego zalicza się aż 11 różnych typów bakterii. W przypadku gruźlicy bydła, chorobę wywołują prątki Mycobacterium bovis oraz Mycobacterium caprae.
Głównym źródłem zakażenia gruźlicą są zarażone zwierzęta, które rozsiewają prątki do środowiska. W dużych skupiskach zwierząt choroba rozprzestrzenia się głownie drogą kropelkową. Do zakażenia dochodzi, gdy zwierzę inhaluje prątki gruźlicy do płuc, co daje początek chorobie. Zwierzęta mogą też zarazić się drogą pokarmową, laktogenną (przez mleko matki), podczas kopulacji, wewnątrzmacicznie oraz przez otarcia i zranienia.
Postępowanie w przypadku stwierdzenia gruźlicy bydlęcej: czy trzeba wybić całe stado po stwierdzeniu choroby?
W Polsce gruźlica bydlęca podlega obowiązkowi zgłaszania i jest chorobą zwalczaną z urzędu. Choroba podlega monitoringowi i w ramach kontroli, corocznie poddaje się badaniu 1/5 stad bydła w danym powiecie tak, aby w przeciągu 5 lat zbadać wszystkie stada bydła znajdujące się̨ na obszarze powiatu.
Badaniu poddaje się̨ zwierzęta powyżej 6 tygodnia życia (42 dnia życia), a rozpoznanie choroby polega na wykonaniu testu alergicznego – śródskórnego testu tuberkulinowego. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku, dochodzi do podejrzenia wystąpienia gruźlicy u danej sztuki. W takiej sytuacji zwierzę, które uzyskało wyraźny dodatki wynik testu, kierowane jest na ubój. W celu potwierdzenie lub wykluczenia, czy zwierzę jest chore na gruźlicę bydlęcą, pobierane są od uśmierconego zwierzęcia narządy do badania laboratoryjnego, które wykonywane jest w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach.
W przypadku zwierząt, u których wynik testu tuberkulinowego jest wątpliwy, wykonuje się ponowny test po 42 dniach od pierwszego badania, w ramach postępowania wyjaśniającego. Sztuki, które w ponownym teście uzyskają wynik pozytywne, kierowane są do uboju, a zwierzęta z wynikiem negatywnym uznawane są za zdrowe, podobnie jak zwierzęta u których w rutynowych badaniach test tuberkulinowy był negatywny.
W przypadku stwierdzenia w stadzie sztuk chorych na gruźlicę i potwierdzeniu ich przez Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach, powiatowy lekarz weterynarii wyznacza ognisko choroby. Poinformowany zostaje podmiot skupujący mleko i następuje cofnięcie statusu stada wolnego od gruźlicy bydła.
Co istotne, ubojowi zostają poddane tylko zwierzęta chore, a tusze poddawane sa utylizacji. Po stwierdzeniu ogniska, chore sztuki oraz zwierzęta, które miały z nimi kontakt powinno się natychmiastowo zostać odizolowane, ponownie przebadane a zwierzęta dodatnie powinny być wysłane do uboju niezwłocznie - nie później niż 30 dni od wyznaczenia ogniska.
Rolnik otrzymuje odszkodowanie z tytułu wykonania nakazu Inspekcji Weterynaryjnej i skierowania zwierząt na ubój. Odszkodowanie przysługuje za zwierzęta poddane ubojowi oraz koszty transportu do rzeźni, uboju i utylizacji zwłok. Wycena uwzględnia wartość rynkową zwierząt i jest oszacowana przez komisję rzeczoznawców. Odszkodowanie jednak nie uwzględnia kosztów związanych z dezynfeckcją budynków inwentarskich, która jest konieczna po stwierdzeniu ogniska gruźlicy oraz strat wynikających z utraconego dochodu ze sprzedaży mleka.
Jak rolnicy mogą chronić swoje stada przed gruźlicą?
Istotnym elementem profilaktyki gruźlicy bydlęcej jest bioasekuracja gospodarstwa i ochrona zwierząt przed osobami nieupoważnionymi oraz dzikimi zwierzętami. Warto mieć na uwadze, że bydło może zarazić się gruźlicą od człowieka, podobnie jak człowiek, może zarazić się gruźlicą od krowy. Głównymi elementami skutecznej bioasekuracji stada w przypadku gruźlicy bydła są:
- Maty dezynfekcyjne wyłożone przed wejściem do pomieszczeń inwentarskich;
- Wysokie standardy higieny w gospodarstwie, w szczególności higiena osób obsługujących zwierzęta, stosowanie odzieży ochronnej zarówno przez pracowników jak i stosowanie jednorazowej odzieży ochronnej przez osoby postronne, odwiedzające bgospodarstwo,
- Pozyskiwanie zwierząt ze sprawdzonych miejsc, ze stad o znanym statusie epizootycznym
- Ochrona bydła przed kontaktem z dzikimi zwierzętami
Kamila Dłużewicz