Jod - ważny pierwiastek w diecie krów mlecznych
Jod pobrany w dawce jest bardzo łatwo i prawie całkowicie wchłaniany do krwi, przy czym 8–10% wydalane jest z mlekiem.
Według NRC (2001) w suchej masie dawki pokarmowej dla krowy mlecznej, w okresie laktacji powinno znajdować się 0,4–0,6 mg jodu, co daje około 12 mg jodu/dzień, a w zasuszeniu 6 mg/dzień.
Do komórek tarczycy jod dostaje się dzięki działaniu pompy jodowej. Tam utleniany jest do formy obojętnej i w tej formie jest magazynowany oraz stopniowo wbudowywany do hormonów tarczycy, które są odpowiedzialne za przemiany energetyczne i szybkie przemiany materii. Hormony tarczycy występują w połączeniach z białkami, z których są wolno uwalniane do krwi obwodowej. Wchłanianie jest uzależnione od poziomu witaminy A, selenu i żelaza. Stopień odkładania jodu w tarczycy u krów jest zmienny i zależy od zawartości w paszy, a także od okresu ciąży i laktacji. Należy dodać, że w ostatnim okresie ciąży duże ilości tego pierwiastka przenikają do płodu, który wykazuje duże zapotrzebowanie na jod. Tyroksyna wytwarzana w płodzie jest niezbędna do organogenezy oraz jego wzrostu. Ponadto mikroelement ten jest niezbędny do prawidłowości procesów termoregulacyjnych organizmu, wzrostu i rozwoju narządów, syntezy białka. Jod jest kluczowym pierwiastkiem śladowym dla przemiany energii, prawidłowego przebiegu procesów reprodukcji, produkcji mleka.
Jak dochodzi do niedoboru jodu u krów? Jak się on objawia?
Do niedoboru jodu może dochodzić u krów mlecznych na skutek braku tego pierwiastka w glebie i roślinach. Niedobór może być spowodowany również dużą podażą śruty rzepakowej i sojowej.
Niedobór jodu w organizmie może prowadzić do niewydolności tarczycy, co objawia się nadmiernym wzrostem gruczołu (wole); zgrubieniem skóry i tkanki podskórnej w okolicy krtani, zahamowaniem produkcji mlecznej; zaburzeniami układu rozrodczego; wydłużeniem okresu międzyciążowego i międzywycieleniowego; nieregularnymi i osłabionymi rujami oraz trudnościami w zapłodnieniu, zwiększoną śmiertelnością zarodków, poronieniami, przy czym cielęta cechują się rozległymi wyłysieniami na skórze.
Ponadto niedobory jodu mogą być przyczyną zatrzymania łożyska, częściej występującego zapalenia wymienia i zwiększonej liczby komórek somatycznych, jak również schorzeń racic, gnicia rogu racicowego i wypadania sierści.
Prof. dr hab Adam Traczykowski
Zdjęcie: Beata Dąbrowska
Zdjęcie: Beata Dąbrowska
