Gronkowiec złocisty – najtrudniejszy do wyleczenia patogen wywołujący mastitis u krów

Gronkowiec złocisty nie jest co prawda typowym patogenem gruczołu mlekowego, ponieważ może lokalizować się w różnych narządach organizmu, jest jednak jednym z najgroźniejszych, bo bardzo trudnym, a wręcz niemożliwym do zwalczenia. To – między innym – za sprawą jego dużej odporności na antybiotyki (bardzo często uodparnia się na penicylinę i cefalosporynę). Wyjątkowo trudne w antybiotykowym leczeniu są zapalenia przewlekłe, w których to bakteria tworzy tkankę bliznowatą, otaczającą ognisko namnażania się patogenu. Blizny blokują rozprzestrzenianie się antybiotyków, które nie wchodzą w kontakt z bakteriami, a to prowadzi do utrwalenia się zakażenia. Blizny powodują także unieczynnienie części wymienia i wydajność krów wyraźnie spada.

Źródłem zakażenia wnętrza gruczołu mlekowego przez gronkowca złocistego jest mleko innych zakażonych krów, urządzenia udojowe oraz skóra strzyków. Zasiedlenie skóry strzyka ułatwiają jej pęknięcia lub owrzodzenia. Do zdrowych ćwiartek gronkowiec wprowadzany jest przez kubki udojowe, ręczniki do wycierania wymion i przez ręce dojarza. Bakterie z ćwiartki zainfekowane do wolnej przenoszone są także poprzez zwrotne spryskiwanie kroplami mleka przy ześlizgiwaniu się gum strzykowych z powierzchni strzyków przy zbyt niskim podciśnieniu.

Reakcją na zakażenie patogenem jest proces zapalny, a skutkiem zmniejszenie się lub zanik pęcherzyków i tworzenie się mikro-ropni w przewodach mlekonośnych. Gram-dodatni gronkowiec zwykle wywołuje podkliniczne, ale także kliniczne zapalenie wymienia. Zainfekowana ćwiartka jest powiększona, a w pierwszych strugach mleka widoczne są strzępy i kłaczki mleka. Obserwuje się również znaczny wzrost ilości komórek somatycznych. W ostrych zapaleniach ćwiartki wymienia są obrzęknięte i gorące. Pojawia się wysoka gorączka, a z chorego wymienia wydostaje się gęsta, kremowa, ropna, na przemian z wodnistą, wydzielina.

Niektóre zakażenia mogą przyjąć formę zgorzelinową. Wyleczenie ostrych zapaleń wymienia jest praktycznie niemożliwie i zwierzę z taką postacią schorzenia należy jak najszybciej ze stada wybrakować, by nie dopuścić do rozprzestrzeniania się choroby na inne krowy. Zdarza się, że gronkowiec złocisty zakaża gruczoł mlekowy dojrzałych płciowo jałówek i infekcja utrzymuje się do porodu. Tak więc warto pamiętać, że zapalenia wymion u świeżo wycielonych pierwiastek mogą być źródłem nowych zakażeń w oborze. Pamiętajmy, że im dłużej trwa infekcja spowodowana gronkowcem złocistym, tym trudniej jest zapalenie wyleczyć.W wymieniu tworzą się bowiem wspomniane już zrosty, które skutecznie blokują dojście antybiotyku do miejsca infekcji.

Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska/archiwum