Jak dochodzi do rozwoju zasadowicy u krów mlecznych?

Zasadowica występuje rzadziej niż kwasica. Powód jest prozaicznie prosty – to nic innego jak ekonomia. Znacznie łatwiej jest przedawkować tańszą energię niż drogie białko. Kwasica bierze się ze zbyt dużej koncentracji w dawce żywieniowej pasz treściwych bogatych w skrobię, czyli śrut zbożowych będących dla hodowcy najtańszą paszą treściwą wytwarzaną w gospodarstwie. Natomiast wystąpienie zasadowicy wiąże się ze zbyt dużą podażą pasz bogatych w białko, a te są najdroższe np. poekstrakcyjne śruty sojowa i rzepakowa.

Do zasadowicy często dochodzi przy wypasie na młodych odrostach traw, zwłaszcza z domieszką motylkowatych lub przy spasaniu młodej zielonki bez zwiększenia podaży pasz energetycznych. Zagrożenie jest dodatkowo potęgowane przez intensywne nawożenie azotowe bądź gnojowicą użytków zielonych.

Równie niebezpieczne jest nieumiejętne stosowanie w żywieniu bydła mocznika paszowego, amoniakowanych wysłodków buraczanych oraz melasy mocznikowanej, skarmianie pasz zanieczyszczonych ziemią, a także nieregularne karmienie bydła oraz zagrzewanie się pasz (wtórna fermentacja).

Gdy odczyn treści żwacza staje się zasadowy, jego motoryka ulega upośledzeniu aż do wzdęcia włącznie. Inne objawy zasadowicy żwacza to: brak apetytu, spadek wydajności i zawartości tłuszczu w mleku, osowiałość, chwiejność chodu, może wystąpić biegunka (cuchnące masy kałowe z domieszką śluzu i krwi). Oddechy są nieregularne i przyspieszone, tętno niemiarowe. W postaci ostrej występuje drżenie włókienkowe mięśni oraz brak ruchów gałek ocznych. Krowa leży ze sztywno wyciągniętymi kończynami i odwiedzionymi do przodu racicami. Głowa jest przy tym zarzucona na grzbiet. Przebieg procesu chorobowego może być ostry, podostry i przewlekły.

Zasadowica to często bagatelizowany czynnik patogenny chorób nie tylko narządów rodnych (ciężkie porody, zatrzymanie łożyska, zapalenia macicy, torbiele jajników), ale także wymienia i racic. Przy przewlekłej zasadowicy róg racicowy jest miękki, porowaty i nieodporny na zakażenia. Dochodzi również do zwyrodnienia wątroby, nerek i mięśnia sercowego. Zasadowica żwacza może wywołać tzw. zasadowicę metaboliczną spowodowaną wysoką zasadowością krwi, w wyniku której może dojść nawet do upadków.

Jeżeli schorzenie ma lekki przebieg, to wystarczy wyeliminować pasze, które wyzwoliły proces chorobowy i systematycznie przestrzegać zasad racjonalnego żywienia. Natomiast w leczeniu farmakologicznym zaleca się podawanie środków zakwaszających tj. kwasu mlekowego i kwasu octowego w ilości 2–3 l 5-procentowego roztworu na 100 kg masy ciała z kilkoma litrami wody co 6–8 godzin. Najprościej jest wykorzystać do tego celu ocet, czyli 10-procentowy roztwór kwasu octowego znajdujący się w każdym gospodarstwie domowym. 2 litry octu dodajemy do kilku litrów wody i gotowe. Wskazane jest również podanie propionianu sodu, cukru lub melasy oraz iniekcja glukozy, metioniny, Ca i Mg.

Andrzej Rutkowski
Zdjęcie: Archiwum