Przyczyną grypy cieląt jest współdziałanie czynników środowiskowych oraz patogenów (bakterii i wirusów). Wśród czynników niezakaźnych ważną rolę odgrywają czynniki stresowe takie jak: transport, błędy żywieniowe, zmiana środowiska i sposób pielęgnacji oraz zabiegi weterynaryjne.Współdziałanie tych czynników pobudza rozwój reakcji stresowej i wydzielanie acetylocholiny, która z kolei wpływa na zwiększoną sekrecję glikokortykoidów, a to ujemnie wpływa na organizm zwierzęcia. Powstała sytuacja stwarza doskonałe warunki do zasiedlania przez patogeny górnych dróg oddechowych i następnie przejście ich do dalszych, dolnych odcinków układu oddechowego, w tym płuc.
Wybuchowi grypy w stadzie sprzyja wiele czynników. Wymienić możemy wśród nich niewłaściwe utrzymanie (brudne, zimne i wilgotne legowiska i ściółka), nadmierna wilgoć w pomieszczeniu, nieszczelna obora powodująca przeciągi, otwarte drzwi, przebywanie w jednej oborze różnych grup wiekowych cieląt, które mają zróżnicowaną odporność, narażenie osesków na stres np. wspomniane wcześniej odsadzanie, dekornizacja czy transport oraz zbyt duże zagęszczenie cieląt.
Wśród czynników zakaźnych można wymienić ponad 20 mikroorganizmów biorących udział w rozwoju choroby. Spośród nich najczęściej występują: wirus zakaźnego zapalenia jamy nosowej i tchawicy oraz otrętu bydła, wirus parainfluenzy, wirus wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych.
Kliniczne objawy zachorowań nie pozwalają na jednoznaczne określenie przyczyny, ze względu na bardzo duże podobieństwo w przebiegu choroby. U cieląt w wieku od kilku do 12 miesięcy, po kilkudniowym okresie inkubacji obserwujemy duszność, kaszel, przyspieszony i spłycony oddech oraz wyciek z nosa, początkowo surowiczy, a później śluzowy. Objawy te utrzymują się zwykle około tygodnia bez powikłań bakteryjnych. Jednak w tym okresie straty spowodowane przez chorobę są długo rekompensowane przez młody organizm. Początkowo stan zapalny obejmuje tylko górne drogi oddechowe. Na dalszy rozwój choroby wskazuje temperatura ciała wynosząca nawet ponad 40,5 st. C, brak apetytu (niechęć do pobierania paszy i wody), przyspieszony oddech, oddzielanie się od reszty stada, dłuższe niż zwykle leżenie. Warto wiedzieć, że u jałówek, które przeżyły ostrą postać choroby, występują trwałe zmiany w płucach, czyniąc je mniej przydatnymi do intensywnego użytkowania.
Późno wykryte zapalenie płuc u cieląt nie zawsze daje się skutecznie wyleczyć. W takich przypadkach mogą zdarzać się nawroty i choroba przechodzi w stadium przewlekłe.
Pomimo szybko podjętej terapii, leczenie chorób płuc u cieląt jest trudne. Dlatego najważniejsza jest profilaktyka polegająca na zapewnieniu optymalnych warunków utrzymania, unikaniu przeciągów, stresu, wilgoci oraz błędów żywieniowych (ogromne znaczenie ma tutaj optymalne zaopatrzenie siarowe osesków). Warto zadbać także o optymalne zagęszczenie zwierząt w cielętniku oraz utrzymywanie higieny w oborze. W razie wystąpienia chorób zakaźnych należy zdezynfekować powierzchnie. Jeżeli decydujemy się na zakup cieląt, kupujmy je tylko ze sprawdzonych źródeł i przestrzegajmy 3-tygodniowego okresu kwarantanny. W profilaktyce schorzeń układu oddechowego cieląt szczególnie ważne jest zapobieganie zakażeniom bakteryjnym, które prowadzą do zapalenia płuc i opłucnej. W tym celu, po ukończeniu 1–2 tygodnia życia, warto przeprowadzić szczepienie profilaktyczne, które trzeba powtórzyć w 6. tygodniu życia oseska.
Beata Dąbrowska
