Jakie parametry paszy warto poznać przed skarmianiem?

Dla prawidłowego bilansowania dawek pokarmowych konieczna jest analiza chemiczna, a umiejętne połączenie wyników analizy mleka z wynikami badania paszy może znacząco pomóc lekarzowi weterynarii w rozwiązaniu problemów zdrowotnych w naszym stadzie.

Możliwości wykonania analizy pasz sporządzanych w gospodarstwie hodowcy mają dziś ogromne. Badania wykonują doradcy żywieniowi z PFHBiPM czy też firmy paszowe. W urządzenia do analizy pasz dla swoich producentów zainwestowało także wiele zakładów mleczarskich.

W paszach objętościowych najczęściej oznaczane są następujące parametry: włókno kwaśno-detergentowe ADF, włókno neutralno- detergentowe NDF, włókno surowe WS, białko ogólne BO, popiół surowy PS, tłuszcz surowy TS, sucha masa SM oraz pH. Aby ułatwić interpretację wyników badań, przedstawiamy poniżej szczegółowe informacje o każdym z badanych parametrów:

To najważniejszy składnik pokarmowy, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Rośliny młode zawierają dużo białka surowego, więc najlepiej zbierać rośliny w terminie. Lucerna i koniczyna czerwona dostarcza wysokowartościowego białka, dlatego też ze względu na jego zawartość powinna być powszechnie uprawiana. Niedobór białka w dawce bezpośrednio wpływa na spadek wydajności. Wzrost ilości białka w dawce generalnie wpływa na zwiększenie wydajności, ale wiele zależy od jego koncentracji. Najlepiej wykorzystywany jest poziom białka do 13% w suchej masie paszy. Zawartość powyżej 20% powoduje spadek wydajności, przyczyniając się również do pogorszenia wykorzystania energii w dawce, zwłaszcza w przypadku wystąpienia jego niedoboru.

• Istotnym elementem oceny jakości pasz jest określenie ich współczynnika strawności

Jest wyznacznikiem jakości kiszonki. Idealnym pH jest 4–4,2, a do uzyskania takich parametrów potrzebny jest kwas mlekowy. Jego źródłem jest cukier znajdujący się w zakiszonych roślinach. Ponieważ lucerna ma wysoką pojemność buforowania, pH wykonanej z niej kiszonki będzie nieco wyższy (4,5 do 5,0). Niskie pH oznacza, że więcej kwasu mlekowego zostało wyprodukowane. Wysokie pH kiszonki może mieć kilka przyczyn: kiszonki nie fermentują dobrze, zbiór odbył się późną jesienią, brak jest wystarczającego podłoża dla bakterii. Wysokie pH może być również wskaźnikiem, które kiszonki są zepsute.

Jest to tzw. włókno kwaśno-detergentowe, w skład którego wchodzi celuloza, lignina, krzemionka, nierozpuszczalne białko oraz popiół. Oznaczenie tego włókna umożliwia precyzyjne oszacowanie wartości energetycznej paszy. Najlepiej jest, kiedy w paszy jego zawartość jest niska, ponieważ jest lepiej przyswajalne przez zwierzęta. Wysoka zawartość włókna oznacza, że rośliny są już zbyt zdrewniałe, a co za tym idzie, mają mniejszą przyswajalność.

Włókno neutralnie detergentowe, stanowiące źródło energii wykorzystanej do produkcji mleka, jednocześnie umożliwia szacowanie pobranej suchej masy. Im późniejszy jest termin zbioru, tym wyższa zawartość NDF w roślinach. Optymalny jego poziom to 27–32%. Trzeba podkreślić, że zarówno niższa, jak i wyższa jego zawartość w paszy prowadzi do obniżenia pobrania paszy.

Zawartość popiołu ma duży wpływ na pH kiszonki. Wyższa zawartość popiołu oznacza wyższe pH paszy, które z kolei wpływa na gorsze pobranie przez krowy. Wysoka jego zawartość spowodowana jest zanieczyszczeniem ziemią w czasie zbioru, ale również zabrudzeniami w czasie transportu czy ubijania kiszonki. Nadmierna zawartość popiołu zmniejsza strawność masy organicznej oraz zawartość energii, ale i przyczynia się do pogorszenia warunków fermentacji w balocie czy silosie.

To główny wielocukier zapasowy. Jest on magazynowany w nasionach, korzeniach i kolbach. W miarę wzrostu rośliny, kolby wypełniają się skrobią, zatem wysoki udział ziarna i jego faza dojrzałości określają ilość skrobi w danej paszy. Pożądany udział skrobi wynosi od 25 do 45%.

Jest podstawową informacją o wartości i jakości paszy. Nieznajomość udziału suchej masy w paszy prowadzi do błędnego oszacowania jej wartości pokarmowej i przeszacowania możliwości jej pobrania przez zwierzę, co w rezultacie prowadzi do niepełnego pokrycia zapotrzebowania pokarmowego. Zawartość suchej masy zależy przede wszystkim od dojrzałości roślin w czasie zbioru oraz wysokości ich ścinania. Zbyt wczesny zbiór to straty w suchej masie. Najlepiej wyznaczyć termin zbioru w fazie 28–35% SM całych roślin. Wraz ze wzrostem zawartości suchej masy w zbieranych roślinach poprawia się ich wartość, ale... gdy zawartość suchej masy jest za wysoka, może prowadzić do ograniczenia pobrania paszy treściwej.

Przy spalaniu tłuszczu powstaje więcej energii niż przy spalaniu białek i węglowodanów, dlatego jest on głównym składnikiem energetycznym paszy. Wartość pokarmowa tłuszczu paszowego dla przeżuwaczy zależy od jego strawności, ale także od jego wpływu na strawność innych składników pokarmowych. Żywienie bogate w tłuszcze obniża gwałtowną mobilizacje tłuszczu ciała przeżuwacza – szczególnie u krów wysokomlecznych po porodzie – a co za tym idzie, zmniejsza się ryzyko wystąpienia zakłóceń w przemianie materii na początku laktacji.

Jest składnikiem paszy najtrudniej trawionym przez zwierzęta. Duża zawartość włókna w paszy zmniejsza jej strawność nawet w przypadku przeżuwaczy, ale pewien jego udział (15–20% w suchej masie) jest jednak niezbędny. Pobudza ruchy perystaltyczne jelit i podrażnia ścianki przewodu pokarmowego, powodując lepsze wydzielanie soków trawiennych. Jego działanie polega także na wypełnieniu przewodu pokarmowego, wywołując uczucie sytości.

(Zdjęcia: Pixabay)