Młodzi rolnicy potrzebni od zaraz. Kto zadba o przyszłość branży mleczarskiej?
– Tu jest miejsce dla was, jesteście u siebie – takimi słowami powitał rolników i mleczarzy minister rolnictwa Czesław Siekierski w dniu 17 marca w siedzibie ministerstwa, gdzie Krajowy Związek Spółdzielni Mleczarskich zorganizował debatę na temat przyszłości polskiego mleczarstwa, podczas której rozdano nagrody producentom mleka w ramach konkursu „Mleczne mistrzostwa Polski 2024”. Statuetki odebrali także szefowie najlepszych spółdzielni mleczarskich według rankingu KZSM za 2024 rok.
Wszystkich gości powitał prezes KZSM Arkadiusz Pisarek, który odniósł się do szans dla branży mleczarskiej, jakimi są jej innowacyjność oraz rosnący popyt na produkty mleczarskie, ale też zagrożeń, za jakie trzeba uznawać Zielony Ład wpływający przede wszystkim na wzrost cen energii czy też agresywną politykę handlową wielkich sieci. Zauważył też konieczność zachęcania młodych do produkcji mleka w perspektywie coraz starszej struktury wiekowej rolników.
– Cały czas pomijany jest problem dyskontów czy jak kto woli, sieci handlowych, które opanowały rynek krajowy i wykorzystują swoją przewagę, dyktując ceny dostawcom produktów i wprowadzając coraz to więcej produktów pod markami własnymi. W zeszłym tygodniu spotkałem się z uczniami szkół średnich podczas 47. olimpiady wiedzy o mleku i mleczarstwie zorganizowanej przez KZSM we Włoszczowie. Musimy stawiać na młodych, zawód w przetwórstwie mleczarskim, jak i w gospodarstwie mlecznym musi być atrakcyjny dla młodych, bo bez nich nie będzie przyszłości polskiego mleczarstwa, o czym dzisiaj debatujemy – powiedział prezes KZSM Arkadiusz Pisarek.
Branża mleczarska potrzebuje współpracy, a nie konkurencji
Minister Czesław Siekierski podczas swojego wystąpienia dorzucił łyżkę dziegciu do beczki miodu odnosząc się do relacji pomiędzy spółdzielniami mleczarskimi.
– Jeśli wielkie sieci robią platformę zakupową jeszcze ponad sobą, to nawet największe spółdzielnie mleczarskie są bardzo malutkie przy nich, ale zachowanie pomiędzy spółdzielniami też zostawia wiele do życzenia. Jeśli sami ze sobą nie będziecie się dogadywać, a konkurować, to będzie to hamulcem branży. Branży, która ma duże perspektywy rozwojowe. Bo przecież nikt jeszcze kilkanaście lat temu nie pomyślał nawet, że Francuzi będą jeść przetwory mleczne z Polski, a sytuacja właśnie zmierza w tym kierunku. Co głównie sprawia brak siły roboczej i brak następców w gospodarstwach mlecznych na zachodzie Europy. Wiadomo, jest automatyzacja, co czyni tę pracę wygodniejszą, ale dozór musi być cały czas – powiedział Czesław Siekierski.
Minister podkreślił też, jak duże znaczenie mają protesty rolników, ponieważ one nadają siłę wnioskom słanym do KE w celu zmian w Zielonym Ładzie. Powiedział, że ma też dużo uwag do wykorzystania środków w ramach funduszów promocji.
Powiązane artykuły
– Generalnie o wykorzystaniu środków w ramach funduszów promocji decydują komisje, w skład których wchodzą wybierani przedstawiciele spośród producentów i przetwórców różnych branż i my jako ministerstwo nie wtrącamy się do spożytkowania tych środków. Ale wielu z was podobnie jak ja widzi, jak mało środków przeznaczane jest na bezpośrednią promocję artykułów mleczarskich – powiedział minister rolnictwa.
Polska w cieniu pryszczycy i choroby niebieskiego języka. Główny Lekarz Weterynarii informuje co dalej z wystawami zwierząt hodowlanych
Główny Lekarz Weterynarii Krzysztof Jażdżewski odniósł się do pryszczycy, mówił też o chorobie niebieskiego języka.
– Niemcy uzyskały już status kraju wolnego od pryszczycy w światowej organizacji zdrowia zwierząt, czyli 2 miesiące wytężonych działań służb niemieckich dały pożądany efekt, ale co istotne, otwieranie rynków zagranicznych na niemieckie produkty pochodzenia wołowego, wieprzowego czy owczego będzie trwało miesiącami, a może nawet latami. Jak wiemy, wykryto drugie ognisko pryszczycy w UE na Węgrzech w stadzie 1418 sztuk bydła, w bliskości Słowacji i Austrii, zatem są zagrożone kolejne dwa kraje. Służby węgierskie, podobnie jak niemieckie, wprowadziły zakaz przemieszczania zwierząt wrażliwych: świń, bydła, owiec i kóz z terenów wielkości powiatów lub nawet województw. Dodatkowo Węgrzy wprowadzili zakaz wywozu zwierząt z Węgier, czyli nie wywożą nic poza drobiem i koniną. Jest też zakaz polowań i wystaw hodowlanych. U nas też nie będzie wystawy hodowlanej w Poznaniu, bo nie wiemy jak to wszystko się rozwinie.
Co do niebieskiego języka, to największym problemem jest zakaz przemieszczania bydła między krajami. W związku z tym mam do rolników pytanie. Czy mamy odstąpić od zakazu sprowadzania bydła z Europy Zachodniej, przez co wspomożemy hodowców w remoncie stad mlecznych oraz rynek opasu bydła, który teraz mocno wyhamował? Rozmawiałem z hodowcami bydła mięsnego i oni są za tym odstępstwem, gdyż nie mają materiału do opasu, nawet jeśli niesie to ryzyko ściągnięcia do naszych stref (już istniejących) nowych nosicieli tej choroby – powiedział Krzysztof Jażdżewski.
Skup mleka będzie rósł. Czy branża nadąży za popytem?
Bieżącą sytuację na rynku mleka omówił dr Piotr Szajner z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
– Liczba gospodarstw z krowami spadła do 165 tys., a dostawców mleka jest 70 tys. W 2024 roku skup mleka zwiększył się do 13,1 mld l, czyli o 3,8%, a prognozy na 2025 rok zakładają jego wzrost do 13,4 mld l. Ceny masła w roku 2024 wzrosły o 36,9%, serów o 3,4%, stabilne były ceny odtłuszczonego mleka w proszku. W pierwszych miesiącach 2025 roku ceny masła nominalnie spadły, ale i tak są wyższe o 28,9% niż przed rokiem, ceny serów wzrosły o 32,5 %, a OMP o 1,8%. Relacje cen mleka do pasz były korzystne w roku 2024, gdyż ceny skupu zbóż spadły o 14–20%, a mieszanek dla bydła o 6–7%. Dochodowość produkcji mleka była relatywnie wysoka w porównaniu z innymi kierunkami produkcji rolnej. Obserwujemy duże zapotrzebowanie na rynku na surowiec mleczny – powiedział dr Piotr Szajner.
O rynku mleka, ale w ujęciu długofalowym, mówił też Waldemar Guba – dyrektor Departamentu Rynków Rolnych i Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich. Opłacalność i koszty w produkcji mleka omówiła natomiast dr inż. Irena Augustyńska z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
Ceny energii uderzają w mleczarnie. Czy czas na systemowe wsparcie?
Podczas debaty, która odbyła się po wystąpieniach ekspertów pytano m.in. prezesa OSM Włoszczowa Ryszarda Piziora, w jakim stopniu w ostatnich latach podrożała energia w zakładach przetwórczych, co przecież miało nie tylko związek z pandemią, wojną na Ukrainie, ale też Zielonym Ładem – wciskanym na siłę bez pytania kogokolwiek o zdanie w tej materii.
– Koszty energii poszły mocno do góry, a pierwszy i bardzo gwałtowny wzrost cen wystąpił pod koniec 2021 roku i na początku 2022. U nas był to wzrost dwukrotny. Były spółdzielnie mleczarskie, które nie poradziły sobie z tą sytuacją, bo w niektórych przypadkach doszło nawet do dziesięciokrotnego wzrostu cen energii. Sektor żywnościowy nie powinien kupować energii na giełdzie, bo to stwarza zagrożenie dużych wzrostów energii i wtedy żywność może zostać nieprzetworzona lub będzie bardzo droga. Dlatego warto pomyśleć nad rozwiązaniem zabezpieczającym sektor spożywczy przed takimi sytuacjami – powiedział prezes Ryszard Pizior.
Martin Ziaja – przedstawiciel władz PFHBiPM, pytany był w jaki sposób zostaną wykorzystane pieniądze z funduszu promocji mleka, które miały trafić na organizację wystaw hodowlanych, a jak wiemy nie trafią, bo tych wystaw nie będzie z powodu minimalizowania ryzyka rozniesienia niebieskiego języka i pryszczycy.
– Na chwilę obecną nie odpowiem, bo jeszcze nie wiemy czy wszystkie wystawy się nie odbędą i jesteśmy przed posiedzeniem zarządu Federacji. Oczywiście o wykorzystaniu tych środków decyduje komisja zarządzająca funduszem promocji mleka, a my jako Federacja mamy tam dwóch przedstawicieli – powiedział Martin Ziaja.
Mleczne mistrzostwa Polski – najlepsi producenci i spółdzielnie 2023
Po raz pierwszy wręczenie nagród w ramach konkursu „Mleczne mistrzostwa Polski” odbyło się w ministerstwie rolnictwa. Laureatami konkursu są najwięksi producenci mleka spośród rolników indywidualnych (do 300 ha) z każdego województwa, dostarczający mleko do spółdzielni mleczarskich zrzeszonych w KZSM.
Przypomnijmy laureatami zostali:
- Cezary Kowalski – OSM Sierpc (woj. łódzkie),
- Dominik Łowicki – OSM Włoszczowa (woj. świętokrzyskie),
- Martin Ziaja – OSM Włoszczowa (woj. opolskie),
- Rajmund Pawełczyk – OSM Włoszczowa (woj. śląskie),
- Alojzy Serwin – OSM Włoszczowa (woj. małopolskie),
- Adam Buchajski – OSM Krasnystaw (woj. podkarpackie),
- Ryszard Tomaszewski – OSM Sierpc (woj. mazowieckie),
- Karol Kiełczykowski – SM Ryki (woj. lubelskie),
- Mieczysław Dudek – Strzelecka Spółdzielnia Producentów Mleka (woj. lubuskie),
- Andrzej Wieliczko – OSM w Nowym Dworze Gdańskim (woj. pomorskie),
- Mateusz Seraszek – Strzelecka Spółdzielnia Producentów Mleka (woj. wielkopolskie),
- Maciej Janusz – OSM Łowicz (woj. kujawsko-pomorskie),
- Bogdan Serowik – OSM Giżycko (woj. warmińsko-mazurskie),
- Zenon Mentel – SM Rospuda w Filipowie (woj. podlaskie).
Wręczono również nagrodę za największą średnią wydajność mleczną w roku 2023 od jednej krowy w cyklu laktacyjnym wynoszącą 19 468 kg mleka, która przypadła Lechowi Bogdanowi, dostawcy mleka do Spółdzielni Mleczarskiej Ryki. Wręczono też trzy nagrody za największe dostawy w skali kraju, dla: Alojzego Serwina (I miejsce), Rajmunda Pawełczyka (II miejsce) i Macieja Janusza (III miejsce).
Wśród 10 największych i najlepszych spółdzielni mleczarskich w roku 2023 według rankingu KZSM na odpowiednich miejscach uplasowały się:
- 1) SM Mlekovita,
- 2) OSM w Łowiczu,
- 3) OSM we Włoszczowie,
- 4) OSM w Giżycku,
- 5) OSM w Sierpcu,
- 6) OSM WART-MILK w Sieradzu,
- 7) OSM w Kole,
- 8) Lazur – Spółdzielczy Związek Grup Producentów Rolnych w Nowych Skalmierzycach,
- 9) OSM w Bieruniu,
- 10) OSM w Piaskach.
- Wśród największych eksporterów według rankingu KZSM w roku 2023 znaleźli się:
- 1) SM Mlekovita,
- 2) OSM w Giżycku,
- 3) OSM w Kole,
- 4) OSM w Łowiczu,
- 5) OSM w Bieruniu,
- 6) OSM we Włoszczowie,
- 7) OSM w Łapach,
- 8) OSM w Krasnymstawie,
- 9) OSM w Sierpcu,
- 10) Lazur – Spółdzielczy Związek Grup Producentów Rolnych w Nowych Skalmierzycach.
Wyłoniono również trójkę liderów w produkcji galanterii mlecznej:
- 1) SM Mlekovita,
- 2) OSM w Krasnymstawie,
- 3) OSM w Łowiczu.
Dariusz Sapiński: "W dzisiejszej trudnej sytuacji musimy mówić jednym głosem"
Gratulacje mleczarzom oraz rolnikom za ciężką pracę oraz wzorcowe wyniki złożył nie tylko minister Czesław Siekierski i prezes KZSM Arkadiusz Pisarek, ale także Wojciech Legawiec – prezes ARiMR, Lucjan Zwolak – zastępca dyrektora generalnego KOWR oraz przedstawiciele Związku Pracodawców Eksporterów i Importerów Produktów Mleczarskich. Wręczono puchary ufundowane przez KZSM, statuetki ufundowane przez KOWR, ARiMR i ZPEiIPM oraz upominki od „TPR”, wszak od lat włączamy się w organizację „Mlecznych mistrzostw Polski”.
W imieniu nagrodzonych podziękował Dariusz Sapiński, który odniósł się także do niestabilnej sytuacji geopolitycznej.
– Jako Mlekovita zajęliśmy trzy pierwsze miejsca w gronie wspaniałych mleczarzy. A owocami naszej pracy są wysokiej jakości produkty. W dzisiejszej trudnej sytuacji musimy mówić jednym głosem, aby przetrwać, bo to nie tylko jest trudna sytuacja międzynarodowa, ale też bardzo wysokie koszty zwłaszcza energii, pracy i opłat środowiskowych. Tu muszą silne stanowisko w sprawie opłat środowiskowych zająć związki, bo pojedynczych zakładów nikt nie będzie słuchał – powiedział prezes SM Mlekovita Dariusz Sapiński.
Andrzej Rutkowski
