Najstarszy ser na świecie odkryty na mumii

Dziś wiadomo, że produkcja sera sięga szóstego tysiąclecia przed naszą erą. Ślady wskazujące na obecność sera, liczące nawet 8 tysięcy lat, znaleziono w kilku miejscach w Europie północnej. Jest też wiele dowodów na to, że ser produkowano 3 tysiące lat przed Chrystusem w Egipcie i Mezopotamii. Dotychczas jednak w żadnych wykopaliskach nie odkryto żadnych śladów sera z uwagi na szybkość, z jaką ten produkt ulega rozkładowi. W większości przypadków, także w Polsce, gdzie znaleziono najstarsze na Ziemi ślady po produkcji sera (okolice Brześcia Kujawskiego), odkrywano jedynie tłuszcze przyczepione do fragmentów naczyń.

Jak więc wyjaśnić to niewiarygodne znalezisko i fakt konserwacji? Mumie złożone były w trumnach z litego drewna w kształcie odwróconych łódek, owiniętych skórami wołowymi. Podejrzewa się, że skóry chroniły trumny przed działaniem powietrza, wody i piasku.

Według badaczy, ciała przetrwały ten długi czas w środowisku bliskim próżni, dlatego właśnie nie uległy rozkładowi. Korzystny wpływ miał też brak wilgoci i wysokie zasolenie gleby. Niemal nietknięte pozostały też skóra i włosy, równie dobrze zachowały się też tkaniny wełniane, ziarna, plecione kosze i 1–2-centymetrowe fragmenty substancji, jak się później okazało pochodzenia mlecznego, znalezione po obu stronach tułowia i szyi zwłok.   


Fot. Yusheng Liu
 

Analiza białek tych substancji pozwoliła określić, że nie jest to ani masło, ani mleko. Wyniki badań, które opublikowano w „Journal of Archeological Science” ujawniły, że badane grudki substancji, to ser i że wyprodukowany został za pomocą metody podobnej do fermentacji kefiru. Naukowcy nazwali go nawet serem „kefirowym”. Ten typ sera wytwarza się poprzez fermentowanie mleka przeżuwaczy z pomocą bakterii tzw. symbiotycznych, w tym Lactobacillus kefiranofaciens, oraz drożdży. Ser miał zdecydowanie mniej soli niż dzisiejsze. To oznacza, że robiony był najprawdopodobniej do zjedzenia natychmiast, a nie z przeznaczeniem na dłuższe przechowywanie.

Dowody na obecność nabiału kefirowego – a więc pozbawionego laktozy – w tym regionie tłumaczy dlaczego na tak szeroką skalę rozprzestrzeniła się hodowla bydła mlecznego w populacji znanej przecież z tego, że w większości przejawia nietolerancję laktozy. Badacze podejrzewają, że umieszczano ser blisko głów zmarłych po to, by mogli oni po śmierci odżywiać się nim. Miał być przekąską na wędrówkę po zaświatach.