Nieprawidłowe żywienie przyczyną zalegania poporodowego

Za mało wapnia w dawce pokarmowej

Zaleganie powodowane jest przez ogromne zapotrzebowanie organizmu na wapń. Po porodzie jest to 2–3-krotny wzrost w stosunku do okresu zasuszenia. Wynika on z rozpoczęcia sekrecji siary. W 10 kg siary krowa traci 23 g wapnia. Zwierzę nie jest w stanie pokryć tak wzmożonego zapotrzebowania, a to najczęściej za sprawą słabego pobierania paszy w tym okresie.

Niedobór Ca we krwi powoduje ograniczenia w funkcjonowaniu mięśni gładkich, a więc pojawiają się inne problemy zdrowotne: trudny poród, zatrzymanie łożyska, zapalenie błony śluzowej macicy. Większe jest także ryzyko wzdęć, ketozy, przemieszczenia trawieńca oraz zapalenia wymion.

Chore zwierzęta radykalnie zmniejszają apetyt i wydajność mleka. Koncentracja Ca we krwi wynosi u zdrowej krowy ok. 9,4 mg%. U krowy chorej poniżej 8 mg%.

Przyczyny zalegania poporodowego

Głównym powodem zalegania poporodowego jest metaboliczna alkaloza, wywołana spożyciem nadmiernych ilości kationów, głównie Na i K. Zbyt wysoki udział w dawce tych kationów sprawia, że hormon odpowiedzialny za uwalnianie Ca z kości staje się „rozleniwiony”.

Profilaktyka zalegania okołoporodowego polega więc na skarmianiu takich dodatków mineralnych, które wytworzą w organizmie krowy stan zbliżony do metabolicznej kwasicy. W tym celu należy podawać krowie sole anionowe, które są popularnym dodatkiem dla krów zasuszonych w ostatnich 3 tygodniach ciąży, oferowanym przez prawie wszystkie najważniejsze firmy paszowe. Powinny być stosowane wtedy, gdy:

Okołoporodowe zmiany metabolizmu

Pamiętajmy, że gdy zbliża się termin porodu, z każdym dniem wzrasta zapotrzebowanie na składniki mineralne, co wynika przede wszystkim ze wzrostu płodu oraz rozpoczęcia produkcji siary, co drenuje organizm krowy z wapnia, powodując obniżenie zawartości tego składnika we krwi już w kilku ostatnich dniach przed porodem.

• W profilaktyce zalegania okołoporodowego stosuje się także długo działające analogi witaminy D, które podaje się krowom w formie iniekcji. Witamina D poprawia wchłanianie Ca i P z przewodu pokarmowego oraz sprzyja uwalnianiu Ca z kości. Jednym ze sposobów zwiększenia poziomu Ca we krwi krów w okresie okołoporodowym jest  też doustne podawanie soli wapniowych w postaci żelu

Przed porodem zachodzą istotne zmiany hormonalne. Przytarczyce zwiększają wydzielanie parathormonu (PTH), zwiększając przy jej udziale produkcję w nerkach aktywnej formy witamina D3. Hormon ten wraz z aktywną witaminą D3 powodują wzrost koncentracji wapnia we krwi, poprzez uwolnienie tego pierwiastka z kości, obniżając wydalanie z moczem i zwiększając wchłanianie jelitowe.

Nadmierna podaż Ca nie jest toksyczna, ale gdy ma miejsce w okresie zasuszenia, wówczas zwiększa się ryzyko porażenia poporodowego, jak również obniża się spożycie pasz i zapotrzebowanie w energię. Przy dużej podaży witaminy D3 wapń może odkładać się w komórkach tkanek miękkich, co wpływa na negatywne ich funkcjonowanie.

Niskie pH żwacza po podawaniu kiszonki z kukurydzy sprzyja wykorzystaniu Ca, jednakże duże dawki kiszonki wymagają uzupełnienia wapniem, gdyż kiszonka z kukurydzy zawiera go mniej niż trawy i motylkowate.

Profilaktyka

Na kilka dni przed ocieleniem (2–4 dni) należy stopniowo zwiększać dawkę wapnia do osiągnięcia w dniu porodu dawki stosowanej po wycieleniu. W okresie tym należy ograniczyć pasze zawierające dużo potasu (lucerna, koniczyna, liście buraczane, okopowe) ponieważ zwiększa on ryzyko wystąpienia zalegania poporodowego i obrzęku wymienia.

Problemy z zaleganiem mogą pojawić się nawet u krów otrzymujących dawki dobrze zbilansowane pod względem mineralnym. Zdarza się to najczęściej u krów starych, które osiągnęły wysokie wydajności mleczne w poprzednich laktacjach. Jest to związane z faktem, że wyczerpany organizm krowy ma problemy z wapniem. Niektórzy naukowcy zalecają podawanie wlewek wapniowych na 1–2 dni przed spodziewanym porodem, co pomaga w uzupełnieniu niedoborów Ca. W takiej formie Ca bardzo łatwo przechodzi przez ściany jelit. Żele wapniowe podaje się na kilka godzin przed porodem oraz w 1 i 2 dniu po porodzie.