Aby jednak krowy mogły dobrze wykorzystać paszę z pastwiska, muszą być do tego starannie przygotowane. Rozpoczęcie skarmiania zielonek, a zwłaszcza młodych zielonek pastwiskowych, powinno odbywać się stopniowo. Ze względu na różny w odniesieniu do pasz stosowanych w okresie zimowym skład chemiczny, wartość pokarmową oraz strukturę fizyczną, przyzwyczajanie krów do pastwiska powinno trwać około 2–3 tygodni. Jest to okres, w którym następuje adaptacja mikroorganizmów żwacza do nowej paszy. W pierwszych 2–3 dniach pobytu zwierząt na pastwisku wypas nie powinien trwać dłużej niż godzinę do półtorej. W następnych dniach przedłuża się go stopniowo o godzinę, aż do ustalonego czasu pobytu zwierząt na pastwisku w ciągu dnia. W okresie tym zmniejsza się stopniowo ilość pasz zimowych, zaprzestając całkowicie zadawania pasz treściwych białkowych, gdyż młoda zielonka i tak dostarcza nadmiaru białka.
Obok dużej ilości białka, zielonka pastwiskowa zawiera także znaczne ilości związków mineralnych i witamin, czyli składników tak istotnych dla zdrowia i rozrodu krów. Wypas pastwiskowy to również możliwość ruchu na świeżym powietrzu, a działanie promieni słonecznych sprzyja syntezie witaminy D. Młoda
zielonka zawiera jednak mało włókna surowego, co powoduje zbyt szybki przepływ treści pokarmowej i jest przyczyną biegunek. Zmniejsza się wówczas wydajność mleka i pogarsza zawartość tłuszczu oraz białka.
Skład chemiczny roślin i zawartych w nich składników pokarmowych podlega ciągłym zmianom. Czynnik ten ma istotny wpływ na pobieranie pasz i wpływa na występowanie częstszych zaburzeń trawiennych niż w okresie żywienia zimowego. Obfitość zielonek, często wysokobiałkowych, ale uboższych w węglowodany, nastręcza niejednokrotnie trudności w utrzymaniu odpowiedniego ilościowego stosunku białka do jednostek pokarmowych, stając się przyczyną gorszego wykorzystania paszy i niższej wydajności. Dodatkową trudność stwarza brak kontroli nad ilością zjadanej
zielonki.
Stopniowe przyzwyczajanie krów do pastwiska zapobiega nagminnym biegunkom, wywołanym przejściem na nową paszę o małej zawartości włókna. Biegunkom przeciwdziałają bardzo dobrze takie pasze, jak wysłodki buraczane czy kiszonka z kukurydzy oraz pasze o wysokiej zawartości włókna: słoma (szczególnie jęczmienna) i siano, skarmiane „na zakładkę” w ilości 3–4 kg. Zjedzona słoma poprawia koncentrację suchej masy w dawce pokarmowej oraz zwiększa zawartość włókna, najlepszego stabilizatora pH treści żwacza.
Pasze te przyczyniają się jednocześnie do lepszego wykorzystania przez bydło młodego porostu pastwiskowego, którego skład chemiczny i koncentracja składników pokarmowych w suchej masie zmienia się w miarę upływu czasu. Prawidłowe przejście z jednego systemu żywienia na drugi zapewnia mikroflorze żwacza możliwość zaadaptowania się do innego składu treści pokarmowej.
Po takim przygotowaniu zwierząt do zmiany karmy, wyjście krów na pastwisko złagodzi stres związany z trawieniem nowej paszy, przemianą materii i pracą gruczołów mlecznych. Zakłócenia zawsze jednak w pewnym stopniu występują. Przy zmianie żywienia obserwowany jest zawsze wzrost zawartości bakterii i komórek somatycznych w mleku. Szczególnie umiejętnie należy w tym okresie postępować z krowami wysoko cielnymi oraz w wysokiej laktacji. W tych stanach fizjologicznych zwierzęta bardzo mocno reagują na zmiany składu paszowego dawki pokarmowej.
Stopniowe wprowadzanie zielonek do dawki pozwoli uniknąć zaburzeń trawiennych oraz zapobiec tężyczce pastwiskowej. Bardzo ważne jest też, by krowy przez cały rok otrzymywały odpowiednie dodatki mineralno-witaminowe, które zapobiegną różnego rodzaju schorzeniom fizjologicznym.
Beata Dąbrowska
