Jod – mikropierwiastek o makro znaczeniu dla krów mlecznych
W dawkach pokarmowych dla krów mlecznych jod występuje w postaci jodków i różnych połączeń organicznych, które w całości rozkładane są w żwaczu i wchłaniane w jelicie cienkim. Dzienne zapotrzebowanie krów mlecznych na jod wynosi 0,2–0,8 mg/kg s.m., a wchłanianie jest uzależnione od poziomu witaminy A, selenu i żelaza. Dostający się do tarczycy jod utleniany jest do formy obojętnej i magazynowany oraz stopniowo uwalniany do hormonów tarczycy, które odpowiadają m.in. za przemiany energetyczne i szybkie tempo przemiany materii.
Stopień odkładania jodu w tarczycy u krów jest zmienny i zależy od zawartości w paszy, a także od okresu ciąży i laktacji. Trzeba też wiedzieć, że w ostatnim okresie ciąży duże ilości jodu przenikają do płodu, który wykazuje duże zapotrzebowanie na jod. Tyroksyna wytwarzana w płodzie jest niezbędna do jego organogenezy oraz wzrostu.
Kiedy dochodzi do niedoboru jodu u krów i czym on skutkuje?
Do niedoboru jodu u krów może dochodzić na skutek braku tego pierwiastka w glebie i roślinach. Niedobór może być też spowodowany dużą zawartością w dawce śruty rzepakowej i sojowej.
Niedobór jodu w organizmie może prowadzić do niewydolności tarczycy, co objawia się:
- nadmiernym wzrostem tego gruczołu,
- zgrubieniem skóry i tkanki podskórnej w okolicy krtani,
- zahamowaniem produkcji mleka,
- zaburzeniami ze strony układu rozrodczego,
- wydłużeniem okresu międzyciążowego i międzywycieleniowego,
- nieregularnymi i osłabionymi rujami,
- trudnościami z zacieleniem i poronieniami.
Ponadto niedobory jodu mogą być przyczyną zatrzymania łożyska, częściej występującego zapalenia wymienia, jak również zwiększonej liczby komórek somatycznych oraz schorzeń racic i wypadania sierści.
Niekiedy obserwuje się nadmiar jodu w paszy dla krów mlecznych, co objawia się zaburzeniami funkcji hormonów tarczycy i innych problemów metabolicznych.
Ile jodu powinna dostawać krowa?
Według norm NRC w 1 kg suchej masy dawki dla krowy w okresie laktacji powinno znajdować się 0,4–0,6 mg jodu, co daje około 12 mg jodu/dzień, a w okresie zasuszenia 6 mg/dzień.
Beata Dąbrowska
