Co ważne: nie wszystkie czynności wykonywane w gospodarstwie rolnym mogą być objęte umową o pomocy przy zbiorach. Świadczenie pomocy w ramach zawartej umowy może dotyczyć jedynie określonej ustawowo grupy produktów rolnych. Poza tym pomocnik może być zatrudniony nie tylko do zbioru określonych roślin, ale też do usuwania ich zbędnych części oraz klasyfikowania, sortowania zerwanych lub zebranych roślin. W grę wchodzi także wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie zbiorów do transportu, przechowywania, sprzedaży lub związanych z pielęgnacją i poprawą ich jakości.
Wśród warzyw i owoców wymienia się praktycznie wszystkie uprawiane w Polsce i nie tylko, np. pomidory, cebulę, oberżyny, granaty i owoce cytrusowe, ale w wykazie brakuje ziemniaków. Pomimo tego, że ziemniak jest warzywem a praca przy zbiorach i przygotowaniu do sprzedaży wymaga zaangażowania wielu osób.
Tak więc rolnik uprawiający ziemniaki nie może zatrudnić ani Polaka, ani Ukraińca w oparciu o nową umowę, chyba, że ma zagon salsefii, bo ta praktycznie nieuprawiana w naszym regionie klimatycznym, w wykazie jest.
- W przypadku ziemniaków pozostanie jak było: Polak będzie pracował na czarno, a pracownik ze Wschodu, jeśli ma zezwolenie na pracę, na umowę o dzieło, chyba, że zakwestionuje ją skarbówka
Cudzoziemiec też ale...
W przypadku jednak, gdy rolnik może w oparciu o umowę o pomocy przy zbiorach zatrudnić pracownika ze Wschodu, musi uważać na wynagrodzenie, jakie wpisze mu w tej umowie. Przepisy regulujące zatrudnianie pomocnika wskazują, iż do pracy wykonywanej na podstawie tej umowy nie będą miały zastosowania przepisy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, czyli dotyczące minimalnej stawki godzinowej. Natomiast zezwolenie na pracę sezonową wydaje się, jeżeli wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Ponadto pracodawca, powierzając pracę ma obowiązek zawarcia umowy pisemnej z cudzoziemcem, zgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu. Rodzaj umowy, na podstawie której chce się zatrudnić cudzoziemca, należy określić już we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. Pozostaje więc pytanie, czy jeśli rolnik wpisał wtedy np. umowę o dzieło, może teraz zatrudnić w oparciu o umowę o pomocy przy zbiorach. Wydaje się, że jeśli nowa umowa spełni warunki określone w zezwoleniu, będzie to możliwe.
Należy zwrócić również uwagę na okres zatrudnienia. Zezwolenia na pracę sezonową są wydawane na 9 miesięcy, natomiast umowa o pomocy przy zbiorach może być zawierana na okres nie dłuższy niż 180 dni w ciągu roku kalendarzowego. Nie ma tutaj znaczenia ilość pracodawców, chcąc podjąć pracę u kolejnego pracodawcy na taką umowę, pomocnik powinien złożyć oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez jakie świadczył pomoc przy zbiorach na podstawie umów zawartych z innymi rolnikami.
Prawo do ubezpieczenia
Pomocnicy przy zbiorach będą objęci ubezpieczeniem w KRUS. W związku z tym rolnik ma obowiązek w ciągu 7 dni od zawarcia z pracownikiem takiej umowy, lecz nie później niż przed upływem okresu, na który ją zawarł, zgłosić go do KRUS. Formularze zgłoszeniowe są dostępne na stronie internetowej Kasy i mają być też wyłożone w placówkach KRUS.
Obowiązkowe ubezpieczenie pomocnika rolnika w KRUS obejmuje:
- ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie w zakresie ograniczonym do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy rolniczej,
- ubezpieczenie zdrowotne (wprowadzone przepisy nie dają możliwości zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny pomocnika).
Jeśli pracownik będzie zatrudniony jako pomocnik od 18 maja (bo od wtedy pozwalają na to przepisy) składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za maj wyniesie za niego 19 zł, a za czerwiec i kolejne pełne miesiące 42 zł. Ubezpieczenie zdrowotne natomiast nie jest zależne od liczby dni zatrudnienia w miesiącu i wynosi 142 zł/miesiąc.
Pomocnikiem rolnika może być też rolnik bądź jego małżonek, a także domownik prowadzący własne gospodarstwo rolne lub pracujący na stałe w gospodarstwie rolnym, podlegający pod KRUS. Pomocnikiem przy zbiorach może zostać także osoba ubezpieczona w ZUS, bądź mająca ustalone prawo do emerytury lub renty lub innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Fakt podlegania przez pomocnika równolegle ubezpieczeniu społecznemu w KRUS lub ZUS nie zwalnia rolnika z obowiązku zgłoszenia go do ubezpieczeń w KRUS. Musi on też opłacić za takie osoby składki zarówno na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, jak i na zdrowotne. Jak informuje Kasa, jeśli tego nie zrobi, pozbawi go prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy a także prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w okresie wykonywania pomocy przy zbiorach.
Pomocnika do ubezpieczeń w KRUS może zgłosić rolnik, który:
- sam podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników (z mocy ustawy lub na wniosek),
- podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu albo ma ustalone prawo do emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
- nie podlega ani nie figuruje w ewidencji KRUS, o ile prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym.
Składki na ubezpieczenie za swoich pracowników, rolnik musi opłacić sam bez wezwania do 15. dnia następnego miesiąca.
Przychody z umowy o pomocy przy zbiorach są opodatkowane. Obowiązkiem rolnika będzie sporządzenie informacji o wysokości przychodów z tytułu takiej umowy na formularzu PIT-8C i przesłanie jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego.
Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem pracy. Określa się w niej zakres wykonywanych czynności oraz dzień rozpoczęcia pracy, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy. Co istotne, każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo jej wypowiedzenia. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba że strony w umowie postanowiły inaczej.
Magdalena Szymańska
