Ministerstwo rolnictwa przekazało 15 lipca br. do akceptacji Komisji Europejskiej projekt Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027.
Ile wyniosą podstawowe dopłaty bezpośrednie do hektara użytków rolnych?
Zawiera on zmiany wynikające z uzgodnień z KE oraz krajowymi organizacjami branżowymi. Najważniejsze dotyczą ekoschematów, w tym dobrostanu zwierząt. Warto zapoznać się ze zmianami i proponowanymi stawkami płatności, aby wiedzieć, jak planować najbliższe prace w gospodarstwie. Podstawowa płatność do hektara ma wynieść około 118 euro. Aczkolwiek, podobnie jak w przypadku wszystkich pozostałych płatności, w ostatnim roku programowania zostanie nieco zmniejszona. Ogółem w latach 2023–2027 planuje się przeznaczyć na nią około 2004,1 mln euro, tj. 11,57% puli środków na płatności bezpośrednie.
Dodatkowym wsparciem do płatności podstawowej będzie uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów, które wyniesie około 40 euro/ha. Zostanie ono wypłacone do powierzchni 1–30 ha gospodarstwom nie większym niż 300 ha. Utrzymano też płatność dla młodych rolników, którzy rozpoczną prowadzenie działalności rolniczej nie wcześniej niż 5 lat przed złożeniem wniosku. Wyniesie ona średnio 61 euro/ha.
Jaki rodzaj produkcji będzie objęty dopłatami?
Wśród wsparcia związanego z wielkością produkcji znajdą się wsparcia do krów, młodego bydła, owiec, kóz, buraków cukrowych, chmielu, lnu, konopi włóknistych, pomidorów, truskawek, ziemniaków skrobiowych, roślin pastewnych, roślin strączkowych na ziarno.
Oto jakie będą stawki dopłat bezpośrednich dla poszczególnych upraw i chowu zwierząt:
- płatność podstawowa – 118 euro/ha;
- płatność redystrybucyjna – 40 euro/ha;
- młody rolnik – 61 euro/ha;
- krowy – 96 euro/szt.;
- młode bydło – 74-76 euro/szt.;
- owce – 26 euro/szt.;
- kozy – 11 euro/szt.;
- buraki cukrowe – 301 euro/ha;
- chmiel – 435 euro/ha;
- len – 101 euro/ha;
- konopie włókniste – 29 euro/ha;
- pomidory – 550 euro/ha;
- truskawki – 271 euro/ha;
- ziemniaki skrobiowe – 249 euro/ha;
- rośliny pastewne – 103 euro/ha;
- strączkowe na ziarno – 204 euro/ha.
Dopłaty do bydła tylko do 20 sztuk
Płatności do krów i młodego bydła będą ukierunkowane na małe i bardzo małe stada, tj. liczące nie więcej niż 20 sztuk zwierząt. Płatność roczna do krowy wyniesie około 96 euro/szt., a młodego bydła – około 74–76 euro/szt.
W przypadku województw, w których średnia wielkość gruntów rolnych jest wyższa od średniej krajowej, tj. dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, opolskiego, podlaskiego, pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego, do obu płatności kwalifikują się rolnicy, którzy posiadają co najmniej 3 szt. kwalifikujących się zwierząt. W pozostałych województwach – 1 szt.
Zwierzęta zgłaszane do płatności powinny spełniać wymagania w zakresie identyfikacji i rejestracji najpóźniej od dnia złożenia wniosku. Powinny być przetrzymywane minimum 30 dni od dnia złożenia wniosku. W trakcie okresu przetrzymywania możliwe jest zastąpienie zwierząt. Rolnik na zastąpienie zwierzęcia nowym, spełniającym te same wymagania, ma 14 dni. Możliwe jest również zastąpienie danej sztuki inną, przebywającą do tej pory w gospodarstwie – nie potrzeba kupować nowego zwierzęcia. Wymogi co do wieku zwierząt pozostają niezmienione.
Dopłaty do owiec i kóz - dla jakiego stada?
O płatność do owiec lub kóz będzie mógł wystąpić rolnik, który utrzymuje minimum 10 maciorek owczych lub minimum 5 samic kozy domowej. Zwierzęta powinny być w wieku co najmniej 12 miesięcy na dzień 15 maja roku złożenia wniosku i spełniać wymagania w zakresie IRZ najpóźniej od dnia 15 marca. Powinny być w gospodarstwie od 15 marca do 15 kwietnia roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności.
Jakie rośliny wysokobiałkowe zostaną objęte dopałatmi?
Płatnością do roślin pastewnych zostaną objęte praktycznie wszystkie najczęściej uprawiane paszowe rośliny wysokobiałkowe w Polsce, czyli:
- esparceta siewna,
- koniczyna czerwona,
- koniczyna biała,
- koniczyna białoróżowa,
- koniczyna perska,
- koniczyna krwistoczerwona,
- komonica zwyczajna,
- lędźwian,
- lucerna siewna,
- lucerna mieszańcowa,
- lucerna chmielowa,
- nostrzyk biały,
- seradela uprawna,
- wyka kosmata,
- wyka siewna.
Przy czym będzie ona przysługiwała również w przypadku uprawy tych roślin w formie mieszanek oraz w przypadku ich uprawy w mieszance ze strączkowymi na ziarno. Uprawa zgłoszona do wsparcia nie może zostać przeznaczona na zielony nawóz.
Dotacje obejmą także rośliny strączkowe na ziarno
Nowy Plan Strategiczny przewiduje także dopłaty do roślin strączkowych na ziarno. Ma być ono nieograniczone powierzchniowo. Będzie przysługiwało do uprawy (również w formie mieszanek) do: bobiku, grochu siewnego (w tym peluszki, z wyłączeniem grochu siewnego cukrowego i grochu siewnego łuskowego), łubinów (białego, wąskolistnego, żółtego) i soi zwyczajnej. Wsparcie zostanie powiązane z obowiązkiem zebrania ziarna (nasion).
6 ekoschematów do wyboru. Za jakie działania rolknik dostanie dopłaty?
W przedstawionej przez resort rolnictwa ostatecznej wersji Planu Strategicznego zamiast wcześniej proponowanych 16 ekoschematów znalazło się 6. Zmniejszenie ich liczby jest jednak raczej tylko zabiegiem matematycznym, ponieważ większość z nich została włączona do nowego ekoschematu: „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi”. Odstąpiono również od założenia, aby ekoschematem było rolnictwo ekologiczne, oraz od wprowadzenia ekoschematu „Przeznaczenie 7% powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne”.
Ostatecznie więc rolnicy będą mogli wybierać spośród takich ekoschematów, jak:
- Obszary z roślinami miododajnymi,
- Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi,
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych,
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin,
- Biologiczna ochrona upraw,
- Dobrostan zwierząt.
Utworzenie obszaru z roślinami miododajnymi polegać będzie na wysiewie mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy. Nie wolno na nim prowadzić produkcji rolnej (w tym wypasu i koszenia) do dnia 31 sierpnia oraz stosować środków ochrony roślin.
Na czym ma polegać ekoschemat "Rolnictwo węglowe"?
Ekoschemat „Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi” ma wesprzeć działania, które zwiększają składowanie węgla w glebie, magazynują dwutlenek węgla z atmosfery w roślinach i zmniejszają jego emisję. Ma być ono realizowane w ramach 8 praktyk (we wcześniejszych projektach planów stanowiących odrębne ekoschematy):
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt,
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe,
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy i wariant z wapnowaniem,
- zróżnicowana struktura upraw,
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji,
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo,
- uproszczone systemy uprawy,
- wymieszanie słomy z glebą.
Do każdej z praktyk przypisano odpowiednią liczbę punktów. Warunkiem przystąpienia do ekoschematu jest uzyskanie co najmniej takiej liczby punktów (minimalna liczba), która odpowiada równowartości punktów, jaką rolnik otrzymałby w sytuacji realizacji na co najmniej 25% powierzchni użytków rolnych najwyżej punktowanej praktyki.
Na danej działce rolnik będzie mógł realizować dowolną liczbę praktyk. Aczkolwiek międzyplonów ozimych/wsiewek śródplonowych nie może łączyć na tej samej działce z wymieszaniem obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji, stosowaniem płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, uproszczonymi systemami uprawy i wymieszaniem słomy z glebą.
Z kolei wymieszania obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji nie może łączyć na tej samej działce ze stosowaniem płynnych nawozów naturalnych, uproszczonymi systemami uprawy i wymieszaniem słomy z glebą. Wymieszania słomy z glebą nie może natomiast łączyć na tej samej działce ze stosowaniem płynnych nawozów naturalnych i uproszczonymi systemami uprawy.
Ekoschemat Retencjonowanie wody na TUZ-ach i Biologiczna ochrona upraw - jakie założenia?
„Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych” jest kontynuacją analogicznego działania wdrażanego w ramach działania rolno-środowiskowo-klimatycznego z PROW w bieżącym roku.
Z kolei „Biologiczna ochrona upraw” ma polegać na zastosowaniu na danej uprawie środka ochrony roślin zawierającego mikroorganizmy jako substancje czynne. Preparaty mikrobiologiczne muszą być zarejestrowane jako środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu zezwoleniem ministra rolnictwa. Zabieg chemicznym środkiem ochrony będzie dopuszczony tylko w ostateczności, gdy nie będzie możliwa eliminacja patogenów poprzez preparaty mikrobiologiczne. Szczegóły dotyczące możliwości stosowania ochrony chemicznej będą określone na poziomie krajowych aktów prawnych.
Pieniądze pierwotnie zarezerwowane na ekoschemat „Rolnictwo ekologiczne” zasilą budżet ekoschematu „Dobrostan zwierząt”.
Oto jakie zostały zaproponowane stawki płatności dla poszczególnych ekoschematów:
- Obszary z roślinami miododajnymi – 269,21 euro/ha
- Rolnictwo węglowe:
- ekstensywne użytkowanie TUZ z obsadą zwierząt – 112,35 euro/ha
- międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe – 112,35 euro/ha
- opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia:
- wariant podstawowy – 22,47 euro/ha
- wariant z wapnowaniem (może być stosowany raz na 4 lata) – 67,41 euro/ha
- zróżnicowana struktura upraw – 67,41 euro/ha;
- wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji – 44,94 euro/ha
- stosowanie płynnych nawozów naturalnych – 67,41 euro/ha
- uproszczone systemy uprawy – 89,88 euro/ha
- wymieszanie słomy z glebą – 44,94 euro/ha
- Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych – 63,15 euro/ha
- Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji – 306,74 euro/ha
- Biologiczna ochrona upraw – 89,89 euro/ha.
Dopłaty do dobrostanu zwierząt na nowych zasadach
Ekoschemat „Dobrostan zwierząt” obejmie świnie (lochy i tuczniki), bydło (krowy i opasy), owce, kury nioski, kurczęta brojlery, indyki utrzymywane z przeznaczeniem na produkcję mięsa, konie i kozy. Będzie on kontynuacją wdrażanego w ramach PROW 2014–2020 działania „Dobrostan zwierząt”, ale rozszerzonego o bydło (opasy), kurczęta brojlery oraz indyki. Podobnie jak w przypadku „Rolnictwa węglowego”, i tutaj będzie wiele działań szczegółowych, za które rolnik będzie otrzymywał określoną liczbę punktów. Im więcej działań zastosuje, tym więcej uzyska punktów, a co za tym idzie – wyższą dopłatę. W tabeli podajemy szacowane maksymalne stawki płatności za 2023 rok, ponieważ różnią się one w poszczególnych latach.
Wymogi odnoszące się do danej grupy zwierząt dotyczą wszystkich zwierząt tej grupy utrzymywanych w gospodarstwie rolnym. Rolnik chcący otrzymać płatność do tego ekoschematu będzie zobowiązany do jednorazowego odbycia szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków. Wymóg ten ma obowiązywać od 2024 roku.
Ponadto podstawowym warunkiem realizacji tego ekoschematu "Dobrostan zwierząt" jest zdecydowanie się na zapewnienie zwierzętom zwiększonej o 20% powierzchni bytowej. Może ono zostać sfinansowane z II filaru z działania „Inwestycje poprawiające dobrostan bydła i świń”. Warunek ten nie będzie jednak dotyczył wypasu krów mlecznych.
Rolnik będzie więc mógł otrzymać wsparcie za wypas czy utrzymywanie zwierząt na ściółce, nawet jeśli nie zdecyduje się na zwiększenie powierzchni dla krów w oborze.
Oto jakie są planowane płatności dobrostanowe dla bydła i świń w 2023 r.
- krowy mleczne (powierzchnia 20%/50%) – 165/239,14;
- krowy mleczne (ściółka) – 23,91;
- krowy mleczne (wybieg) – 47,83 euro/DJP;
- krowy mleczne (odsadzanie cieląt) – 40,65 euro/DJP;
- krowy mleczne (wypas) – 69,49 euro/DJP;
- krowy mamki (powierzchnia 20%/50%) – 88,41/223,48 euro;
- krowy mamki (ściółka) – 22,1 euro;
- krowy mamki (wybieg) – 36,84 euro;
- krowy mamki (wypas) – 36,84 euro;
- opasy (powierzchnia 20%/50%) – 28,19/70,47 euro;
- opasy (ściółka) – 31,71 euro;
- opasy (wybieg) – 98,66 euro;
- opasy (wypas) – 102,18 euro;
- lochy (powierzchnia 20%/50%) – 192,29/458,55 euro/DJP;
- lochy (odsadzanie prosiąt) – 133,13 euro/DJP;
- tuczniki (powierzchnia (20%/50%) – 32,42/48,63 euro/DJP;
- tuczniki (ściółka) – 48,63 euro/DJP
W ramach dobrostanu tuczników do płatności kwalifikują się tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w gospodarstwach, które ubiegają się o płatności do dobrostanu loch, lub tuczniki pochodzące od loch utrzymywanych w siedzibie stada położonej nie dalej niż około 50 km. Szczegóły tych wymogów zostaną doprecyzowane na poziomie przepisów krajowych.
Do płatności dobrostanowych do bydła opasowego w przypadku opasów, które nie pochodzą od krów mamek objętych płatnością dobrostanową, kwalifikuje się bydło w wieku od ukończenia 4. do 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni. Natomiast w przypadku opasów, które pochodzą od krów mamek objętych płatnością dobrostanową, do płatności kwalifikuje się bydło opasowe o masie ciała powyżej 300 kg do ukończenia 18. miesiąca życia, utrzymywane w danym gospodarstwie w tym okresie co najmniej przez 120 dni.
Jeśli rolnik prowadzi produkcję trzody w cyklu zamkniętym i będzie realizował jednocześnie dobrostan loch i dobrostan tuczników, otrzyma dodatkową płatność (24,31 euro/DJP) do tucznika urodzonego w gospodarstwie.
Do szczegółów dotyczących konkretnych wymogów, podobnie jak i samych ekoschematów będziemy wracać na łamach „Tygodnika”.
Magdalena Szymańska
