Od 2025 roku rolników, którzy chcą otrzymać dopłaty bezpośrednie, obowiązuje nowa norma - GAEC 2. Ma ona na celu ochronę gleb bogatych w węgiel oraz terenów podmokłych. Zostanie nią objętych 146 tys. ha gruntów rolnych w Polsce, z czego najwięcej w województwie podlaskim. Zdaniem rolników z Podlaskiej Izby Rolniczej nowe regulacje utrudnią im hodowlę i produkcję pasz. Izba zaapelowała więc do ministra rolnictwa o ponowną analizę skutków GAEC2 dla polskiego rolnictwa. Rolnicy obawiają się, że jeśli resort nie złagodzi przepisów, wielu z nich będzie musiało przebudować swoje gospodarstwa lub zrezygnować z niektórych form produkcji.
Norma GAEC 2: jakie zakazy dla rolnika od 15 marca 2025?
Od 15 marca 2025 roku na wyznaczonych obszarach w przypadku gruntów ornych oraz trwałych użytków zielonych rolnicy będą objęci zakazem wydobywania torfu i budowy nowych rowów i instalacji drenujących do odwadniania/odprowadzania wody z terenu.
Poza tym na gruntach ornych nie wolno wykonywać orki, a trwałych użytków zielonych ani przekształcać, ani zaorywać, chyba że będzie to zabieg renowacji z zastosowaniem płytkiej uprawy gleby i podsiewu wykonywany nie częściej niż raz na 4 lata.
Ważnym aspektem jest to, że spełnienie tych wymogów wpływa na wysokość dopłat bezpośrednich i obszarowych. Jeśli podczas kontroli ARiMR stwierdzi naruszenie zasad GAEC2, może nałożyć sankcję polegającą na proporcjonalnym obniżeniu płatności, w tym podstawowego wsparcia dochodu.
Rolnicy alarmują: nowe wymogi podniosą koszty produkcji mleka i mięsa
Niestety, zdaniem rolników nowe przepisy bardziej ograniczają ich działalność, niż realnie pomagają środowisku. Podlaska Izba Rolnicza alarmuje, że wprowadzenie GAEC2 może uderzyć w gospodarstwa hodowlane, które nie będą mogły już prowadzić upraw na dotychczasowych terenach.
- Wiele gospodarstw zostanie pozbawionych gruntów ornych, możliwości uprawy paszy dla swoich zwierząt oraz miejsca na zastosowanie obornika, który jak wiadomo wymaga przyorania – podkreślają rolnicy. Hodowcy zwracają uwagę, że brak możliwości uprawy roślin pastewnych może wymusić zwiększony import pasz, co w konsekwencji podniesie koszty produkcji mleka i mięsa.
"Spowoduje to pogorszenie jakości łąk i pastwisk"
Dodatkowo, podniesienie poziomu wód gruntowych na torfowiskach może prowadzić do zmiany składu roślinności na mniej wartościową. Na takich obszarach zaczną dominować gatunki trudne w użytkowaniu, jak mozga trzcinowata, turzyce, trzcina pospolita czy rośliny trujące, np. jaskier rozłogowy i knieć błotna. Spowoduje to pogorszenie jakości łąk i pastwisk, co dla wielu gospodarstw oznacza konieczność dokupywania pasz w większych ilościach.
Dla wielu gospodarstw problemem będzie nie tylko zakaz orki, ale także zakaz budowy rowów i systemów odwadniających. Ograniczenie odpływu wody z pól może prowadzić do ich zalewania w okresach intensywnych opadów, co wpłynie na zmniejszenie plonów i możliwości produkcji rolnej.
Izba wskazuje również na utrudnienia w prowadzeniu zabiegów agrotechnicznych. Wysoki poziom wód gruntowych może sprawić, że na podmokłych glebach torfowo-murszowych niemożliwe będzie włókowanie, nawożenie, wałowanie czy nawet zbiór paszy ciężkimi maszynami.
Obszary z zakazem orki w aplikacji eWniosek Plus
Rolnicy z Podlasia zwracają też uwagę, że inwentaryzacja terenów podlegających nowym regulacjom została przeprowadzona na podstawie analiz IUNG, jednak wciąż nie ma dostępu do dokładnych danych na temat objętych normą działek. Brak transparentności może prowadzić do niepewności i utrudniać planowanie działalności. Rolnicy pytają: gdzie dokładnie obowiązują ograniczenia? Czy są jeszcze możliwości ich modyfikacji?
Z informacji, które Tygodnik Poradnik Rolniczy uzyskał w IUNG i w ministerstwie rolnictwa wynika, że torfowiska i obszary podmokłe objęte normą GAEC 2 określi minister rolnictwa, w drodze rozporządzenia. Rolnik zobaczy też obszary podlegające normie GAEC 2 w aplikacji eWniosek Plus.
- Aktualnie trwają prace nad opracowaniem przepisów wykonawczych do ustawy w zakresie ustanowienia obszarów objętych normą GAEC 2. Warstwa ta, co do zasady zostanie powiązana z danymi systemów ARiMR oraz zaimportowana do aplikacji eWniosek Plus - tłumaczyło w grudniu Tygodnikowi Poradnikowi Rolniczemu ministerstwo rolnictwa. Minęło jednak sporo czasu, więc na początku lutego ponownie wystąpiliśmy do resortu z zapytaniem, kiedy zostaną określone dokładnie obszary z zakazami GAEC2.
Kamila Szałaj, Albert Katana
