Dopłaty bezpośrednie 2025. Rolnicy alarmują: nie możemy być karani podwójnie

Ruszają kontrole PIP w gospodarstwach

Od 15 marca 2025 roku rolnicy ubiegający się o dopłaty bezpośrednie będą podlegać systemowi warunkowości społecznej. Będą kontrolowani przez Państwową Inspekcję Pracy. Do gospodarstwa będzie mógł wejść inspektor Państwowej Inspekcji Pracy, która sprawdzi, czy rolnik przestrzega zasad BHP i prawa pracy. Pracownicy gospodarstw będą musieli przejść obowiązkowe szkolenie z zakresu BHP, a rolnicy będą musieli zabezpieczyć im środki ochrony indywidualnej. Jeśli gospodarze nie będą przestrzegać BHP i prawa pracy, ARiMR zmniejszy im dopłaty bezpośrednie. 

Wiceminister: kontrole tylko u rolników zatrudniających pracowników

Wiceminister rolnictwa Stefan Krajewski uspokaja jednak, że kontrole nie obejmą wszystkich rolników. Wizyty inspektorów mają się spodziewać jedynie rolnicy zatrudniający pracowników na umowę o pracę. 

-  Kontrolom będą podlegać rolnicy-pracodawcy, którzy zatrudniają pracowników w oparciu o umowę o pracę, o umowy regulowane w kodeksie pracy. Nie dotyczy to rolników, którzy zatrudniają pracowników sezonowych lub zatrudniają kogoś przez krótki czas. To nie będzie przedmiotem kontroli – zapewnił Krajewski i dodał, że kontrolowanych ma być ok. 7500 gospodarstw.

Rolnicy karani podwójnie

Ale zdaniem rolników wypłata środków w ramach dopłat bezpośrednich nie powinna być uzależniona od przestrzegania prawa pracy. W ocenie gospodarzy powinna być związana ze spełnieniem skomplikowanych wymagań co do upraw i chowu, nałożonych na rolników. Poza tym nie dość, że PIP nałoży mandat w razie nieprawidłowości, to jeszcze ARiMR obetnie dopłaty. 

- Państwowa Inspekcja Pracy w ramach kontroli i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości nakłada kary na rolników, nie powinni oni być zatem karani podwójnie - argumentuje Wiktor Szmulewicz, szef Krajowej Rady Izb Rolniczych.

​Będą szkolenia z warunkowości społecznej?

Samorząd rolniczy wnioskuje też o przeprowadzenie szkoleń z nowych przepisów z warunkowości społecznej.

- Wnioskujemy o przeprowadzenie szkoleń dla rolników informujących o nowych przepisach w sprawie warunkowości społecznej, ponieważ nie wszyscy rolnicy korzystają z internetu i są na bieżąco z tym co rolnik musi spełniać i jakie nowe wymagania są dla rolników wprowadzane - napisał Szmulewicz. 

Izby proponują, aby do harmonogramu obowiązkowych szkoleń dla rolników prowadzonych przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego wprowadzone zostało szkolenie pt.: "Warunkowość społeczna - jakie nowe wymagania wprowadzane będą dla rolników od 2025 roku". Szkolenia mogłyby być prowadzone przez izby rolnicze w ramach funduszy przewidzianych w Planie Strategicznym WPR. 

Rolnicy: lepiej, żeby KRUS kontrolował

Jeszcze inny pomysł ma Świętokrzyska Izba Rolnicza. Proponuje, by kontrole w gospodarstwach rolnych wynikające z warunkowości społecznej były przeprowadzane przez pracowników KRUS.

Chodzi o to, że wielu rolników zatrudnia pomocników na podstawie umowy cywilnoprawnej zwanej potocznie umową o pomocy przy zbiorach i zgłasza ich do ubezpieczenia w KRUS. Zdaniem ŚIR przeprowadzanie kontroli przez PIP, to zbędne angażowanie kolejnej instytucji. 

– Za kontrole odpowiedzialna ma być PIP (to wprowadzenie kolejnej instytucji kontrolującej rolnika), a za przyznanie i wypłatę płatności ARiMR – za naruszenie przepisów rolnik będzie mógł być ukarany nie tylko karą nakładaną przez PIP, ale także sankcją w postaci zmniejszenia należnych w danym roku dopłat. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego posiadając informacje o rolnikach zatrudniających pomocników jest instytucją odpowiednią do przeprowadzania takich kontroli – stwierdzili rolnicy – napisali we wniosku skierowanym do prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych członkowie świętokrzyskiego samorządu rolniczego.

Jakie kary dla rolnika za nieprzestrzeganie BHP?

Na razie nie wiadomo, jak dotkliwe będą kary. Określi to minister rolnictwa w drodze rozporządzenia. Natomiast zmniejszenie co do zasady wynosi 3 proc. całkowitej kwoty dopłaty bezpośrednich. W przypadku poważnych naruszeń zmniejszenie jest wyższe niż 3 proc. W przypadku powtarzającej się niezgodności zmniejszenie wynosi 10 proc., zaś w przypadku celowej niezgodności (umyślność) - co najmniej 15 proc. W przypadkach umyślnego i drastycznego nieprzestrzegania przepisów możliwe będzie całkowite wyłączenie z płatności.

Natomiast rolnik nie poniesie kary z tytułu nieprzestrzegania wymogów warunkowości społecznej, jeżeli kara nie przekracza równowartości 100 euro. Wtedy ARiMR tylko powiadomi rolnika o stwierdzeniu niezgodności i o obowiązku podjęcia działania naprawczego w ustalonym terminie.

Dodatkowo nie będzie kar, jeśli niezgodność z wymogami warunkowości społecznej wynika z działania siły wyższej albo jest wynikiem nakazu wydanego przez organ publiczny.

Kamila Szałaj

Dopłaty bezpośrednie

Rolnicy oburzeni zmianami w dopłatach bezpośrednich. "Przepadną nam pieniądze"