Kraje UE za zwolnieniem rolników z ugorowania w 2024 roku
Jest szansa na odstępstwo od normy GAEC 8 w 2024 roku, o które od kilku miesięcy walczą organizacje rolnicze w Polsce i w UE. 20 listopada podczas posiedzenia unijnych ministrów rolnictwa większość krajów UE opowiedziała się za ponownym umożliwieniem produkcji na ugorach w 2024 roku. Miałoby to polegać na umożliwieniu realizacji normy wyłącznie międzyplonami lub roślinami wiążącymi azot (7% gruntów ornych), bez konieczności przeznaczenia części gruntów na obszary nieprodukcyjne, w tym ugory. Wniosek w tej sprawie złożyła Francja. Zdaniem tamtejszego ministerstwa, z uwagi na wojnę w Ukrainie i zmiany klimatyczne, należy zrezygnować z odłogowania 4 proc. gruntów w gospodarstwach rolnych.
- Dla nas ta derogacja jest bardzo ważna. Pozwoli zapewnić nam zarówno bezpieczeństwo żywności, jak bioróżnorodność. Dlatego bardzo proszę Komisję o to, żeby podjęła pozytywną decyzję w tej sprawie, bo w tej chwili już trwa kampania 2024 – powiedział francuski minister rolnictwa Marc Fesneau.
Propozycję Francji poprały m.in. Włochy, które zaapelowały o odstępstwo nie tylko od normy GAEC 8, ale i GAEC 7 (zmianowanie i dywersyfikacja upraw).
Telus: najlepiej byłoby w ogóle zrezygnować z obowiązku ugorowania gruntów rolnych
Podobne stanowisko w sprawie tych dwóch warunkowości przedstawiła też Polska. Przedstawiciel naszego resortu rolnictwa zaznaczył, że utrzymanie w przyszłym roku tymczasowych odstępstw od norm GAEC 7 i 8 umożliwi rolnikom większą elastyczność w podejmowaniu decyzji produkcyjnych.
- Jest to szczególnie istotne z uwagi na następujące 3 elementy. Po pierwsze na trudną sytuację na rynkach rolnych w Europie, w tym ze względu na import zbóż z Ukrainy. Po drugie na niekorzystne warunki agrometeorologiczne. I po trzecie na równoczesne wdrażanie szeregu innych zmian w systemie płatności bezpośrednich. Wymogi 7 i 8 ograniczające możliwości prowadzenia produkcji rolnej przyczynią się do pogorszenia sytuacji ekonomicznej rolników, ograniczając możliwość zrekompensowania niższych cen prowadzeniem produkcji – zaznaczyła strona Polska.
Natomiast minister rolnictwa Robert Telus podczas briefingu prasowego w Brukseli powiedział dziennikarzom, że zdaniem polskiego rządu najlepiej byłoby w ogóle zrezygnować z obowiązku ugorowania gruntów rolnych.
Wojciechowski o derogacji GAEC 8: musimy przeanalizować, jak to wpłynie na dochody rolników
Obecny na posiedzeniu unijny komisarz ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski, który do tej pory sceptycznie odnosił się do propozycji ustępstw ws. ugorowania, uznał, że należy pochylić nad tym wnioskiem i rozważyć wszystkie jego aspekty. Zwrócił jednak uwagę, że derogacja w 2023 roku została wprowadzona ze względu na obawy związane z bezpieczeństwem żywnościowym po agresji Rosji na Ukrainę. Natomiast teraz sytuacja jest inna, bo pojawił się problem niskich cen zbóż. Nie jest więc przekonany, czy wyższa podaż ziarna wynikająca z możliwości uprawy na ugorach faktycznie będzie opłacalna dla rolników.
- Francja i inne delegacje chcą wprowadzić odstępstwo od 4 proc. ugorowania, ale musimy przeanalizować, jak to wpłynie na dochody rolników, skoro już teraz mamy problem niskich cen. Będziemy mieli w UE ok. 267 milionów ton zboża. Eksport pszenicy prawdopodobnie osiągnie 31 milionów ton. To są przeciętne zbiory i nie ma tutaj sygnałów krytycznej sytuacji. Widzimy też, że światowe notowania spadają, bo mamy dużo zboża na rynku. W przypadku roślin oleistych zbiory są powyżej średniej pięcioletniej, a prognozy dla roślin oleistych i białkowych są stabilne, choć jakość tych produktów prawdopodobnie się pogorszy – powiedział Wojciechowski.
Normy GAEC 7 i 8. Jakie są wymogi?
Norma GAEC 7 dotyczy zmianowania i dywersyfikacji upraw na gruntach ornych. Od 2024 roku ARiMR będzie weryfikowała:
- czy na powierzchni co najmniej 40 proc. gruntów ornych w gospodarstwie, w porównaniu z rokiem 2023, jest prowadzona inna uprawa w plonie głównym;
- na powierzchni wszystkich gruntów ornych prowadzenie takiej samej uprawy nie dłużej niż przez 3 lata, począwszy od roku 2023; oznacza to, że w 2026 r. taka sama uprawa w plonie głównym na tej samej działce rolnej w ramach całego gospodarstwa nie może się powtórzyć.
W gospodarstwach o powierzchni powyżej 10 ha gruntów ornych, norma GAEC 8 nakłada obowiązek przeznaczenia:
- co najmniej 4% powierzchni tych gruntów na obszary lub obiekty nieprodukcyjne spełniające określone warunki, lub
- cw przypadku gdy co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych obejmują międzyplony ścierniskowe lub ozime lub wsiewki lub rośliny bobowate, spełniające określone warunki, w tym uprawiane bez stosowania środków ochrony roślin – co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne.
W przypadku gruntów ugorowanych nie mogą być na nich stosowane środki ochrony roślin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca. W przypadku gruntów ugorowanych z roślinami miododajnymi (wysianych z konkretnych gatunków roślin miododajnych określonych w przepisach krajowych) nie mogą być na nich stosowane środki ochrony roślin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, z wyłączeniem pasiek, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia.
Z obowiązku przeznaczenia minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne wyłączone są gospodarstwa:
- w których więcej niż 75% powierzchni gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub ugorowanych, lub wykorzystywanych do uprawy roślin bobowatych, lub
- w których więcej niż 75% powierzchni użytków rolnych stanowią trwałe użytki zielone lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub
- o powierzchni gruntów ornych do 10 ha.
W 2023 roku, na podstawie czasowego odstępstwa można było prowadzić produkcję na ugorach realizujących normę GAEC 8 z wyjątkiem uprawy kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji.
Kamila Szałaj
