Ostatnie dni na złożenie wniosku o dopłaty bezpośrednie. Co się zmieniło?

1,13 mln rolników złożyło wnioski o dopłaty bezpośrednie

Dobiega końca nabór wniosków o dopłaty bezpośrednie za 2023 r. W tym roku rolnicy mieli więcej czasu na złożenie dokumentów, bo ARiMR wydłużyła termin do 30 czerwca. Do 28 czerwca do Agencji wpłynęło 1,13 mln wniosków o dopłaty bezpośrednie za 2023 r. To mniej, niż w ubiegłorocznej kampanii, kiedy to o wsparcie ubiegało się 1,265 mln rolników.

Ze statystyk wynika, że o wsparcie w ramach przynajmniej jednego ekoschematu ubiega się ok. 35 proc. wnioskujących. Największą popularnością cieszy się Rolnictwo węglowe (383 tys. wniosków – przodują Mazowsze i Lubelszczyzna) i Dobrostan zwierząt (79 tys. wniosków – najwięcej na Mazowszu i Podlasiu).

Czy można złożyć wnioski o dopłaty po terminie? Do kiedy dokonać zmiany?

Wnioski będzie można dostarczyć również po 30 czerwca, ale za każdy roboczy dzień opóźnienia płatność będzie pomniejszana o 1 proc. Z kolei korekt we wnioskach bez konsekwencji finansowych będzie można dokonywać do 17 lipca 2023 r. Po tej dacie płatności do powierzchni objętych zmianami będą również obniżane o 1 proc. za każdy dzień zwłoki. Zarówno w przypadku składania wniosków, jak i wprowadzania w nich modyfikacji, ostateczny termin to 25 lipca 2023 r.

Dopłaty bezpośrednie 2023: jakie są najważniejsze zmiany?

Od tego roku, aby otrzymać dopłaty, trzeba spełniać m.in. kryterium rolnika aktywnego zawodowo, czyli być beneficjentem płatności bezpośrednich nieprzekraczających kwoty 5 tys. euro.

Aby otrzymać dopłaty, trzeba m.in. stosować zasady wzmocnionej warunkowości (przestają obowiązywać pojęcia wzajemnej zgodności, tj. cross-compliance, i zazielenienia). Wzmocniona warunkowość opiera się na 9 normach GAEC, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej, zgodnej z ochroną środowiska. Co istotne, nie wszystkie normy obowiązują w tej kampanii. Na przykład norma GAEC 7 w części dotyczącej zmianowania upraw będzie, zgodnie z oczekiwaniami rolników, kontrolowana od 2024 r., a związana z ochroną terenów podmokłych i torfowisk norma GAEC 2 będzie obowiązywała od 2025 roku. 

Wytyczne zawarte w normach GAEC są również podstawą do określenia wymagań dla dodatkowych dobrowolnych działań, które stanowią zupełnie nowy element kampanii dopłat 2023, czyli ekoschematów.

Kolejna zmiana dotyczy dolnego progu powierzchni gospodarstwa objętej płatnością redystrybucyjną. Do tej pory wynosił on 3 ha, a od tego roku został obniżony do 1 ha. Istotne jest, że płatność taką przyznaje się do pierwszych 30 ha.

Z kolei w przypadku uzupełniającego wsparcia dochodów dla młodych rolników zniesiono limit powierzchni gruntów, do których można otrzymać dofinansowanie (dotychczas wynosił on 50 ha).

Ryczałt zamiast ekoschematów

Przypominamy też, że resort rolnictwa wprowadza uproszczenia w ekoschematach. Jedna ze zmian dotyczy płatności dla małych gospodarstw o powierzchni do 5 ha. W zamian za ekoschematy mali rolnicy otrzymają ryczałt w wysokości 225 euro/ha już w tej kampanii dopłat bezpośrednich.

Nie oznacza to jednak, że mali rolnicy zostaną wykluczeni z ekoschematów. Będą mogli wybrać, czy chcą otrzymać ryczałt czy też skorzystać z ekoschematów, bo w przypadku niektórych upraw praktyki te będą bardziej opłacalne niż dopłata 225 euro/ha.

Dodatkowo rolnik, który zdecyduje się na ryczałt, będzie mógł się ubiegać o płatności z budżetu krajowego: Uzupełniającą Płatność Podstawową i płatność do tytoniu.

Żeby zrezygnować z ekoschematów i ubiegać się o płatność ryczałtową rolnik będzie musiał złożyć w ARiMR żądanie (oświadczenie) między 1 a 31 sierpnia 2023 r.

Oświadczenie zamiast rejestru wypasu i wybiegu bydła

Resort rolnictwa wprowadza także uproszczenia w ekoschemacie Dobrostan zwierząt.

Rolnicy, którzy korzystają z dopłat w ramach tego ekoschematu nie będą musieli prowadzić rejestru wypasu i wybiegu krów mamek i opasów. Zostanie on zastąpiony oświadczeniem o zapewnieniu wypasu oraz wybiegu. Taka praktyka była stosowana w latach 2020-2023 w ramach działania poprawy dobrostanu.

Ekoschemat "Rolnictwo węglowe": wymóg minimalnej liczby punktów zniesiony

Ministerstwo upraszcza też ekoschemat Rolnictwo węglowe. Znosi minimalną liczbę punktów, które uprawniały do skorzystania z tego ekoschematu.

Można będzie łączyć więcej ekoschematów

Resort wprowadza także możliwość łączenia na jednej powierzchni praktyk:

• Międzyplony ozime/wsiewki śródplonowe z praktykami: Wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji i Stosowanie nawozów naturalnych płynnych;
• Wymieszanie słomy z glebą z praktykami: Wymieszanie obornika na gruntach ornych w termin 12 godzin od jego aplikacji i Stosowanie nawozów naturalnych płynnych.

Plan nawożenia dla połowy gospodarstwa

Zmieniają się też wymogi dotyczące planu nawożenia. Dotychczas trzeba było objąć planem całe gospodarstwo. Resort rolnictwa zmniejsza ten pułap o połowę.

Minimalna okrywa glebowa w najwrażliwszych okresach: jest dodatkowy termin

Będzie też zmiana w zakresie normy GAEC 6 „Minimalna okrywa glebowa w najwrażliwszych okresach”. Resort wprowadza dodatkowy termin utrzymania okrywy glebowej - od dnia 1 czerwca lub od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku.

Natomiast dotychczasowy termin od 1 listopada do 15 lutego, w którym pokrywa ma zajmować 80% powierzchni, zostaje utrzymany.

Zmiany w płatnościch ekologicznych PROW i PS

Poza tym w płatnościch ekologicznych PROW i PS nastąpi zmiana warunku „wejściowego” przy ubieganiu się o Premię za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą - Premia będzie dostępna dla rolników zapewniających obsadę zwierząt na poziomie od 0,3 do 1,5 DJP/ha wszystkich UR w gospodarstwie (wcześniej od 0,5 DJP/ha);

Będzie też obniżenie z 0,5 DJP/ha do 0,3 DJP/ha minimalnego poziomu obsady zwierząt przy ubieganiu się przez rolników o płatności do Upraw paszowych i do TUZ. 

Poza tym w PROW nie ma wymogu utrzymania obsady drzew w okresie 2 lat po zakończeniu realizacji zobowiązania ekologicznego;

Jak i gdzie złożyć oświadczenie w sprawie zmian w ekoschematach?

Rolnicy, którzy chcą skorzystać z dopłat na zmienionych zasadach będą musieli złożyć do ARiMR specjalne oświadczenie w terminie od 1 do 31 sierpnia 2023 r. O dopłaty będą mogli ubiegać się rolnicy, którzy złożyli wniosek w kampanii 2023 r.

By wprowadzić te zmiany potrzebna jest zgoda KE. Minister rolnictwa Robert Telus poinformował, że spodziewa się szybkiej i pozytywnej odpowiedzi.

O jakie dopłaty bezpośrednie można się ubiegać w 2023 roku?

W ramach wniosku o przyznanie dopłat, można ubiegać się o płatności bezpośrednie:

• podstawowe wsparcie dochodów
• płatność redystrybucyjna
• płatność dla młodych rolników
• wsparcie dochodów związane z produkcją do zwierząt:
  • płatność do krów
  • płatność do bydła
  • płatność do owiec
  • płatność do kóz
• wsparcie dochodów związane z produkcją do roślin:
  • płatność do buraków cukrowych
  • płatność do chmielu
  • płatność do lnu
  • płatność do konopi włóknistych
  • płatność do pomidorów
  • płatność do truskawek
  • płatność do ziemniaków skrobiowych
  • płatność do roślin pastewnych
  • płatność do roślin strączkowych na nasiona
• schematy na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt (ekoschematy):
  • obszary z roślinami miododajnymi
  • prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin
  • biologiczna ochrona upraw
  • retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych
  • rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi:
    • ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt
    • międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe
    • opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia
    • zróżnicowana struktura upraw
    • wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji
    • stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo
    • uproszczone systemy upraw
    • wymieszanie słomy z glebą
  • dobrostan zwierząt

Przejściowe wsparcie krajowe:

• uzupełniająca płatność podstawowa
• płatność niezwiązana do tytoniu

 Interwencje na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (więcej TUTAJ):

• płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW);
• płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020) w tym przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach pakietu 4, pakietu 5 lub pakietu 6;
• płatności ekologicznej (zobowiązania kontynuacyjne w ramach PROW 2014-2020) w tym: premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych;
• płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym płatności za retencjonowanie wody na obszarach przyrodniczych oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach interwencji 1, interwencji 2 lub interwencji 5;
• płatności ekologicznych (nowe zobowiązania w ramach WPR 2023-2027), w tym: małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi, premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą oraz o przyznanie kosztów transakcyjnych;
• pomocy na zalesianie (PROW 2007-2013) – wniosek o wypłatę;
• premii pielęgnacyjnej i premii zalesieniowej (PROW 2014-2020);
• premii z tytułu zadrzewień (PROW 2014-2020);
• pierwszej premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej do gruntów z sukcesją naturalną (WPR 2023-2027).

Kamila Szałaj