Konsultacje za nami
Zmiany te były konsultowane 4 kwietnia br. na posiedzeniu Komitetu Monitorującego PS dla WPR 2023–2027, w skład którego wchodzą m.in. przedstawiciele organizacji rolniczych, i zostały tam zaakceptowane. Projekt ma trafić więc do Rady Ministrów bez konsultacji społecznych. Chodzi bowiem o to, by zmiany były wprowadzone w życie jak najszybciej. Założono, że w bieżącym roku o oba rodzaje płatności będzie można wnioskować do 31 sierpnia br.
Płatność do małych gospodarstw
W uzasadnieniu do nowelizacji ustawy zaznaczono, że wysokość stawki płatności dla małych gospodarstw będzie na takim samym poziomie jak stawka płatności dla małych gospodarstw w 2023 r., tj. 225 euro/ha i nie więcej niż 1125 euro/gospodarstwo. Stawka ta przewyższa planowany łączny poziom dwóch najpowszechniej stosowanych płatności bezpośrednich, tj. podstawowego wsparcia dochodów oraz płatności redystrybucyjnej. Jest więc atrakcyjna dla znacznej części małych gospodarstw. Z drugiej strony projektowana wysokość wsparcia dla małych gospodarstw jest niższa od łącznego poziomu płatności, jakie rolnik może uzyskać, decydując się na podjęcie dodatkowych zobowiązań i ubieganie się o płatności w ramach ekoschematów, to jednak wiąże się ze spełnień szeregu wymogów.
Jak wskazano w uzasadnieniu, gospodarstwa o powierzchni do 5 ha stanowią około 51% wszystkich rolników ubiegających się o płatności bezpośrednie. Jednocześnie dysponują oni zaledwie około 12% powierzchni gruntów rolnych w Polsce.
Podobnie jak to było przed rokiem, rolnicy sami decydują, czy chcą otrzymać płatność dla małych gospodarstw, która zastępuje inne płatności bezpośrednie, w tym ekoschematy, ale nie wyklucza ubiegania się o płatności obszarowe z II filaru WPR (m.in. ONW, rolno-środowiskowo-klimatyczne) czy też wnioskują o pełen wachlarz płatności z I filaru WPR oraz płatności obszarowe z II filaru.
W odniesieniu do kampanii 2024 r. złożenie wniosku umożliwiającego przyznanie płatności dla małych gospodarstw oraz termin na wycofanie tego wniosku będzie możliwe od dnia wejścia w ustawy do 31 sierpnia 2024 r. W tym roku o płatność dla małych gospodarstw będą mogli wnioskować rolnicy, którzy złożyli już wniosek o przyznanie podstawowego wsparcia dochodów w podstawowym terminie.
Od 2025 r. o płatność dla małych gospodarstw rolnik będzie mógł ubiegać się poprzez zaznaczenie właściwego „okienka” we wniosku (bez potrzeby składania dodatkowego dokumentu).
W nowelizacji ustawy zaznaczono jednocześnie, że w przypadku gdy Komisja Europejska nie zatwierdzi zmiany Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 w zakresie umożliwiającym przyznanie płatności dla małych gospodarstw, wniosek o przyznanie tej płatności pozostawi się bez rozpoznania.
Grunty wyłączone z produkcji
W kwestii płatności w ramach ekoschematu „Grunty wyłączone z produkcji”, który zastąpi obowiązek ugorowania gruntów wynikający z normy GAEC 8, będą one przyznawane do powierzchni gruntów ornych, na których nie jest prowadzona produkcja rolna, położonych na obszarze zatwierdzonym do podstawowego wsparcia dochodów. Ich powierzchnia nie może być większa niż 4% powierzchni gruntów ornych posiadanych przez rolnika na podstawie tytułu prawnego w dniu 31 maja roku, w którym złożony został wniosek o przyznanie pomocy”.
W bieżącym roku rolnicy będą mogli złożyć wniosek o przyznanie płatności w ramach ekoschematu „Grunty wyłączone z produkcji” lub dokonać stosownej zmiany w odniesieniu do tego ekoschematu w już złożonych wnioskach o przyznanie płatności do dnia 31 sierpnia 2024 r. Wniosek taki może złożyć jedynie rolnik, który złożył w 2024 r. wniosek o przyznanie płatności. Wskazana nowelizacja nie zawiera informacji o stawce płatności. Wcześniej podawano, że ma ona wynieść około 563 zł/ha.
Takie rozwiązania już działają w Europie
Podobne ekoschematy oparte na tworzeniu elementów nieprodukcyjnych lub wyłączaniu pewnego procenta powierzchni gruntów ornych z produkcji rolnej funkcjonują już w Bułgarii, Estonii, Słowacji i na Węgrzech. W 2025 r. tożsamy ekoschemat planują wdrożyć: Szwecja, Grecja, Rumunia, Łotwa i Finlandia.
Magdalena Szymańska
fot. M. Szymańska
