W związku ze złagodzeniem wymogów Zielonego Ładu i norm GAEC, resort rolnictwa zmienia przepisy dotyczące kar dla rolnika za naruszenia w zakresie GAEC 4, GAEC 7 i GAEC 8. W rządowym Centrum Legislacji pojawił się projekt rozporządzenia w tej sprawie. Wysokość tych kar będzie zależała, tak jak dotychczas w przypadku wszystkich GAEC-ów, od ilości punktów karnych zebranych przez rolnika.
Przypomnijmy. Za każde przewinienie ARiMR nalicza odpowiednią liczbę punktów. Naruszenie jest oceniane pod kątem wagi stwierdzonej niezgodności w skali ocen punktowych (1, 3, 5) według trzech kryteriów:
- zasięgu,
- dotkliwości,
- trwałości.
W zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom, ARiMR nakłada na rolnika procentową wielkość kary administracyjnej, czyli obcina dopłaty bezpośrednie.
Jakie punkty karne za nieprzestrzeganie GAEC 4?
W zakresie normy GAEC 4 zmiany wynikają z rozszerzenia definicji nawozów w rozporządzeniu w sprawie norm o każdą inną substancję zawierającą związek lub związki azotu wykorzystywane rolniczo w celu zwiększenia wzrostu roślinności. Naruszenia w zakresie normy GAEC 4 uzupełnione zostały o ww. substancje. To oznacza, że rolnik będzie karany jeśli ARiMR stwierdzi, że na użytku rolnym zastosował nawozy lub inną substancję zawierającą związek lub związki azotu wykorzystywaną rolniczo w celu zwiększenia wzrostu roślinności w odległości do 3 m od brzegów jezior, cieków, rowów, kanałów, ujęć wody i pasa nabrzeżnego. To samo dotyczy zastosowania środków ochrony roślin.
Za te przewinienia w GAEC 4 pod kątem trwałości rolnik może dostać 3 lub 5 punktów, a pod kątem dotkliwości i trwałości 1,3 lub 5.
Jakie punkty karne za nieprzestrzeganie GAEC 7?
Jeśli zaś chodzi o GAEC 7, resort zmienia przepisy ws. kar w związku z umożliwieniem rolnikom wyboru realizacji normy za pomocą zmianowania lub dywersyfikacji upraw. Poza tym, gdy w przypadku tej normy stwierdzone zostanie więcej niż jedno naruszenie w ramach niezgodności, tej niezgodności przypisuje się liczbę punktów przypisaną naruszeniu, któremu przypisano najmniejszą liczbę punktów, a w przypadku równej liczby punktów – liczbę punktów przypisaną jednemu z tych naruszeń.
Punkty karne można dostać, jeśli ARiMR stwierdzi:
- że w gospodarstwie, w którym grunty orne obejmują powierzchnię powyżej 10 ha, na powierzchni co najmniej 40 % gruntów ornych rolnik nie prowadził innej uprawy w plonie głównym niż uprawa prowadzona w tym plonie w roku poprzednim i rolnik nie spełnił warunków w sprawie norm (zasięg – 1 lub 3 punkty; dotkliwość - 1, 3 lub 5 punktów; trwałość – 1 punkt)
- na powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie taka sama uprawa w plonie głównym była prowadzona dłużej niż 3 lata i rolnik nie spełnił warunków w sprawie norm (zasięg – 1 lub 3; dotkliwość - 1, 3 lub 5; trwałość – 3)
- w gospodarstwie, w którym grunty orne obejmują powierzchnię powyżej 10 ha i nie więcej niż 30 ha, na tych gruntach ornych nie są prowadzone co najmniej dwie różne uprawy lub uprawa o największej powierzchni zajmuje więcej niż 75 % tych gruntów ornych (zasięg - 3; dotkliwość – 1 lub 3; trwałość – 1)
- w gospodarstwie, w którym grunty orne obejmują powierzchnię powyżej 30 ha, na tych gruntach ornych nie są prowadzone co najmniej trzy różne uprawy lub uprawa o największej powierzchni zajmuje więcej niż 75 % tych gruntów ornych lub dwie uprawy o największej powierzchni zajmują łącznie więcej niż 95 % tych gruntów ornych (zasięg - 3; dotkliwość - 1, 3 lub 5; trwałość – 1).
Nie ma obowiązku ugorowania, nie ma kar
Natomiast w przypadku normy GAEC 8 usunięto zapisy dotyczące kar za brak ugorowania, gdyż zniesiono obowiązek ugorowania.
Kary za niewłaściwe przechowywanie komunalnych osadów ściekowych
Ministerstwo rolnictwa wprowadza też kary za niewłaściwe przechowywanie komunalnych osadów ściekowych. Jeśli ARiMR stwierdzi, że komunalne osady ściekowe do czasu ich zastosowania na gruncie nie są przechowywane w sposób zabezpieczający przed zanieczyszczeniem gruntu lub wód z uwzględnieniem zakazów to rolnik dostanie punkty za niezgodność: zasięg – 3 lub 5; dotkliwość – 3 lub 5; trwałość – 3 lub 5.
Jakie kary dla rolników za nieprzestrzeganie wymogów? O ile ARiMR może obciąć dopłaty bezpośrednie?
Kary administracyjne (czyli zmniejszenie dopłat bezpośrednich) za powyższe niezgodności będą stosowane w odniesieniu wniosków o dopłaty bezpośrednie składanych od 15 marca 2024 r.
W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika (niezgodność nieumyślna), obniżka wyniesie 3 proc. całkowitej kwoty dopłat. W zależności od wagi stwierdzonych nieumyślnych niezgodności zmniejszenie płatności może zostać obniżone do 1 proc. lub zwiększone do 5 proc. całkowitej kwoty płatności, a w przypadku niezgodności stanowiącej bezpośrednie ryzyko dla zdrowia publicznego lub zdrowia zwierząt (poważna niezgodność) – nawet do 10 proc. kwoty płatności. Za poważną niezgodność uznaje się np. wypalanie użytków rolnych.
Jeżeli naruszenie odnoszące się do tej samej normy zostanie wykryte u rolnika jako powtarzalna niezgodność, to znaczy powtórzy się w ciągu trzech kolejnych lat kalendarzowych, to wówczas zmniejszenie płatności co do zasady wynosi 10 proc. całkowitej kwoty płatności.
Natomiast w przypadku, gdy powtarzalność naruszenia tej samej normy pojawi się po raz kolejny bez podania przez rolnika uzasadnionego powodu, to wówczas traktowane jest to jako niezgodność umyślna. Wówczas zmniejszenie płatności wynosi co najmniej 15 proc., ale ARiMR jako Agencja Płatnicza, na podstawie oceny niezgodności może podjąć decyzję o zwiększeniu tego odsetka nawet do 100 proc. całkowitej kwoty płatności.
Drobna niezgodność nie będzie karana
Jeśli jednak ARiMR stwierdzi drobną niezgodność, wówczas nie nakłada kary na rolnika. Drobna niezgodność to taka dla której: zasięg, dotkliwość i trwałość oceniono w punktacji na 1 punkt w każdym z trzech kryteriów (1-1-1), czyli suma punktów w ramach oceny wagi według kryterium zasięgu, dotkliwości i trwałości, wynosi 3.
- W przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, nie stosuje się kary administracyjnej, natomiast rolnik jest informowany o niezastosowaniu kary administracyjnej oraz o możliwych działaniach naprawczych mających na celu usunięcie stwierdzonych drobnych niezgodności – tłumaczyło nam w ubiegłym roku ministerstwo rolnictwa.
Za co rolnik może stracić dopłaty bezpośrednie?
Rolnik może się spodziewać pomniejszenia płatności bezpośrednich lub odmowy ich przyznania z powodu:
- przedeklarowania powierzchni,
- niezgłoszonych działek i upraw,
- złożenia wniosku po terminie,
- nieprzestrzegania norm i wymogów,
- uchybień w realizacji ekoschematów.
Kamila Szałaj
