Jakie zmiany rolno-środowiskowo-klimatyczne w 2025 roku?
W 2025 wprowadzono szereg ważnych zmian w realizacji interwencji rolno-środowiskowo-klimatycznych. Mają one na celu ułatwić proces ubiegania się rolników o dopłaty oraz realizację ich zobowiązań. Nowościami w ramach kampanii 2025 są między innymi:
- Rozszerzenia możliwości realizacji zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach Interwencji 1. i 3. w sposób bardziej elastyczny i dostosowany do potrzeb prowadzonej działalności rolniczej oraz sprzyjający ochronie przyrody na obszarach Natura 2000. Czyli zgodny z działaniami ochronnymi ustanowionymi w planach ochrony (PO) albo w planach zadań ochronnych (PZO) ustanowionych dla obszarów Natura 2000. Na przykład w przypadku terminu wykoszenia TUZ nie ma konieczności zawężenia tych wymogów zgodnie z rozporządzeniem rolno-środowiskowo-klimatycznym.
- Uproszczone wdrażanie wariantów dotyczących dubelta i wodniczki - w zakresie kwalifikacji powierzchni. Dzięki wykorzystaniu w aplikacji eWniosekPlus, oprócz funkcjonujących obecnie warstw cyfrowych opracowanych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ), również warstw cyfrowych opracowanych przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (GDOŚ).
- Uproszczenie kwalifikacji działek rolnych lub przyrodniczych do wariantów tzw. interwencji przyrodniczych - w przypadkach, gdy występują na nich niewielkie powierzchnie, które znajdują się w granicach warstw cyfrowych GDOŚ lub GIOŚ bądź niewielkie fragmenty tych powierzchni są wyłączone z tych granic.
- Złagodzenie kar - w przypadku pozostawiania powierzchni nieskoszonych, o ile powierzchnia nieskoszona nie pokrywa się z tą z poprzedniego roku, w przypadku użytkowania kośnego i kośno-pastwiskowego w ramach interwencji przyrodniczych.
- Doprecyzowania wymogu dotyczącego obowiązku pozostawienia powierzchni nieskoszonych, aby w przypadku stosowania dwóch pokosów w danym roku były pozostawione te same fragmenty działki rolnej lub działki przyrodniczej nieskoszone, w dwóch kolejnych latach pozostawione były inne fragmenty nieskoszone - w przypadku wariantów dotyczących dubelta i kulika wielkiego.
- Uzupełnienia i skorygowania listy odmian drzew owocowych wspieranych w ramach Interwencji 4. Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych, np. dodanie nowych odmian.
- Umożliwienia spółdzielniom produkcji rolnej i spółdzielniom rolników, ubiegającym się o płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne, dodatkowego sposobu potwierdzenia poddania się badaniu lustracyjnemu przez złożenie oświadczenia.
Stawki dopłat rolno-środowiskowo-klimatycznych w 2025
W 2025 roku, w ramach inwestycji w ochronę cennych siedlisk i zagrożonych gatunków, dopłaty dla rolników są następujące:
- Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 – budżet na to działanie wyniesie około 237 mln EUR, planowana powierzchnia ok. 265 tys. ha. Płatności za te działania wyniosą od 912 - 1 612 zł/ha.
- Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000 – przewidywana kwota finansowania to około 301 mln EUR, a planowana powierzchnia to 350 tys. ha. Dofinansowanie na te obszary także wyniesie od 912 do 1 612 zł/ha.
- Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000 – przeznaczona kwota to około 17,7 mln EUR, a planowana powierzchnia to około 31 tys. ha, z dofinansowaniem na poziomie 836 zł/ha.
- Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych powyżej 15 lat: jabłonie, grusze, czereśnie, wiśnie, śliwy - budżet w 2025 roku wyniesie ok. 700 tys. EUR. Płatność dla rolnika to 2 117 zł/ha.
- Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie – budżet przeznaczony na tę interwencję w 2025 roku to ok. 6,8 mln EUR. W ramach działania rolnicy mają do wyboru dwa warianty:
- Wariant 1 - Uprawa rzadkich gatunków lub odmian roślin z dofinansowaniem 1 411 zł/ha.
- Wariant 2 - Wytwarzanie materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin – płatność 1 619 zł/ha.
Dotyczy: uprawy lub wytwarzania materiału siewnego zagrożonych erozją genetyczną odmian regionalnych lub amatorskich, odmian gatunków marginalnych, roślin rzadko uprawianych określonych w przepisach krajowych.
Co ważne, maksymalna powierzchnia wsparcia w ramach obu wariantów nie może być łącznie większa niż 5 ha dla gatunku bądź odmiany.
Warianty ochrony siedlisk i gatunków na obszarach Natura 2000 i poza nimi w 2025?
Wracając do interwencji: Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 i poza nimi (interwencje 1 i 2) przypomnijmy, spośród jakich wariantów mogą wybierać w 2025 roku rolnicy:
- Wariant 1.1/2.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe.
- Wariant 1.2/2.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla.
- Wariant 1.3/2.3. Murawy.
- Wariant 1.4/2.4. Półnaturalne łąki wilgotne.
- Wariant 1.5/2.5. Półnaturalne łąki świeże.
- Wariant 1.6.1/2.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe.
- Wariant 1.6.2/2.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające.
- Wariant 1.7/2.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka).
- Wariant 1.8/2.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego.
- Wariant 1.9/2.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki.
- Wariant 1.10/2.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza.
Stawki dopłat 2025 do zachowania zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie
Otóż, w przypadku działania Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie dopłaty dla rolników w 2025 roku wyniosą odpowiednio dla:
- Bydło mleczne i mięsne (wsparcie do samic i samców) – dopłata w wysokości 2 738 lub 1 752 zł/szt. Dotyczy: polskie czerwone, białogrzbiete, polskie czerwono-białe, polskie czarnobiałe.
- Konie (wsparcie do samic i samców) - dopłata wynosi 2 185 – 5 925 zł/szt. Obejmuje: koniki polskie, huculskie, małopolskie, śląskie, wielkopolskie, zimnokrwiste (w typie sokólskim i sztumskim).
- Owce (wsparcie do samic; stawka uwzględnia utrzymanie samców) – dopłata to 500 zł/szt. Obejmuje: wrzosówka, świniarka, olkuska, polska owca górska odmiany barwnej, merynos odmiany barwnej, uhruska, wielkopolska, żelaźnieńska, korideil, kamieniecka, pomorska, cakiel podhalański, merynos polski w starym typie, czarnogłówka, owca pogórza, polska owca górska i białogłowa owca mięsna.
- Świnie (wsparcie do samic i samców) - dopłata w wysokości 1 335 zł/szt. Dotyczy: puławska, złotnicka biała, złotnicka pstra.
- Kozy (wsparcie do samic; stawka uwzględnia utrzymanie samców) – dopłata wynosi 953 zł/szt. Obejmuje: karpacka, koza kazimierzowska i koza sandomierska.
Bioróżnorodność na gruntach ornych: Jakie stawki? Jakie warianty w 2025?
Planowany w 2025 roku budżet na interwencję Bioróżnorodność na gruntach ornych wynosi ok. 2,8 mln EUR. W ramach działania dostępne są następujące warianty:
- Wariant: Wieloletnie pasy kwietne – dopłata dla rolnika to 3 501 zł/ha. Dotyczy: wysiewu mieszanek wielogatunkowych (min. 8 gatunków, w tym roczne i wieloletnie) w formie pasów o szerokości od 3 do 20 m i powierzchni co najmniej 0,1 ha, a następnie utrzymanie wieloletnich pasów kwietnych.
- Wariant - Ogródki bioróżnorodności z dopłatą 2 342 zł/ha. Dotyczy: uprawy roślin przewidzianych do wsparcia w ramach wariantu 1. Interwencji, czyli zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie oraz roślin zielarskich i warzywnych określonych w przepisach krajowych oraz materiałów pozyskanych z kolekcji banków genów. Warunki: wykorzystanie minimum 15 gatunków oraz powierzchnia od 0,1 do 0,5 ha.
Na końcu dodajmy, że w roku 2025 rolnicy kontynuują także zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach PROW 2014-2020. Realizacja tych działań będzie zakończona z dniem 14 marca 2027 r. Dotyczy ona następujących pakietów:
- Pakiet 1. Rolnictwo zrównoważone.
- Pakiet 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000.
- Pakiet 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.
źródło: MRiRW, ARiMR
Agnieszka Sawicka
