Trudno przewidzieć, jaki wyrok wyda WSA, gdyż orzecznictwo w tej sprawie nie jest jednolite. Dominująca w ostatnich latach linia orzecznicza jest niekorzystna dla rolników, którzy są formalnie właścicielami gospodarstw rolnych, ale nie uzyskują z nich żadnych dochodów.
Zgodnie z art. 5 ust. 8 Ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w przypadku ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego, przyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie w drodze obwieszczenia przez prezesa GUS. Ustalając dochód rodziny uzyskany z gospodarstwa rolnego, do powierzchni gospodarstwa stanowiącego podstawę wymiaru podatku rolnego wlicza się obszary rolne oddane w dzierżawę. Nie uwzględnia się jedynie:
- gruntów oddanych w dzierżawę na podstawie umowy dzierżawy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
- gospodarstwa rolnego wniesionego do użytkowania przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną;
- gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę w związku z pobieraniem renty strukturalnej.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 4 lutego 2015 r. (sygn. akt: I OSK 1906/13) orzekł, że ustawodawca w przepisach Ustawy o świadczeniach rodzinnych przyjął domniemanie, że z gospodarstwa rolnego uzyskuje się dochód. Według sądu odbywa się to niezależnie od tego, czy się w tym gospodarstwie pracuje, czy też zostało ono oddane w posiadanie zależne innej osobie.
Z kolei w wyroku z 18 lutego 2010 r. (sygn. akt: I OSK 1425/09) NSA stwierdził, że art. 5 ust. 8 Ustawy o świadczeniach rodzinnych ustanawia prawną zasadę ryczałtowego obliczania dochodu rolnika. Należy wykładać go w ten sposób, że określony w nim szacunkowy dochód z gospodarstwa rolnego uwzględnia się niezależnie od tego, czy gospodarstwo to jest faktycznie użytkowane.
Podobnie NSA orzekł w wyroku z 27 października 2010 r. (sygn. akt: I OSK 976/10) uznając, że ww. przepis nie mówi o dochodzie faktycznie osiąganym z działalności rolniczej. Zwiera on natomiast założenie, że kwota wynikająca z przewidzianego w nim wyliczenia jest dochodem miesięcznym przyjętym do ustalenia prawa do zasiłku rodzinnego (i innych świadczeń rodzinnych.)
Wojewódzkie sądy administracyjne, orzekając w podobnych sprawach, powołują się na te wyroki. Odmienne orzeczenia pochodzą z okresu wcześniejszego. I tak np. WSA w Łodzi w wyroku z 7 kwietnia 2009 r. (sygn. akt: II SA/Łd 100/09) uznał, że ustawodawca w art. 5 ust. 8 Ustawy o świadczeniach rodzinnych wprowadził zasadę ujednoliconego liczenia dochodów z gospodarstwa rolnego, o ile gospodarstwo to stanowi źródło utrzymania dla rodziny wnioskodawcy, czyli o ile zainteresowany faktycznie uzyskał dochód.
Podobny pogląd wyraził WSA w Łodzi w wyroku z 29 września 2008 r., (sygn. akt: II SA/Łd 294/08), w którym podkreślił, iż termin „utrzymuje się z gospodarstwa rolnego” oznacza, iż gospodarstwo to jest prowadzone, dostarcza środków utrzymania.
Jeśli zdecyduje się Pan na wniesienie skargi do WSA, warto powołać się na ww. orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi. Jednak wynik wydaje się mocno niepewny. Najlepszym wyjściem byłoby nabycie prawa do renty z KRUS i wydzierżawienie gospodarstwa na zasadach określonych w Ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Alicja Moroz
prawnik redakcyjny
