Biorąc pod uwagę, że w ostatnich latach w związku ze zmianami klimatycznymi zaobserwować można częste występowanie klęsk żywiołowych, takich jak susza, huragany czy powodzie, które powodują powstawanie szkód w uprawach rolnych i wpływają negatywnie na sytuację finansową gospodarstw rolnych, podatnicy podatku rolnego mogą skorzystać z postanowień artykułów 67a i 67b Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Według tejże ustawy organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem może:
odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć jego zapłatę na raty;
odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę;
umorzyć w całości lub w części.
Uznaje się, że modyfikacje podatku dokonane na podstawie wspomnianej regulacji następują także według zasady de minimis. Co istotne, umorzenie zaległości podatkowej może nastąpić wyłącznie w przypadku zaistnienia ustawowych przesłanek, jakimi są: ważny interes podatnika lub interes publiczny. Wystarczy, że wystąpi jedna z przesłanek, ale oczywiście mogą również wystąpić łącznie. Są one jednak określone bardzo ogólnie. Warto zatem odwołać się do orzecznictwa. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 31 października 2000 r. jako przykładowe sytuacje obrazujące ważny interes podatnika wymienił, obok losowej utraty majątku, utratę możliwości zarobkowania. Natomiast interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowych spowoduje konieczność sięgania przez podatnika po środki pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspakajać swoich potrzeb materialnych.
Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 28 października 2014 r. (I SA/Gl 421/14) orzekł, że pojęcia ważnego interesu podatnika nie można ograniczać tylko do sytuacji nadzwyczajnych czy też zdarzeń losowych uniemożliwiających uregulowanie zaległości podatkowych. Pojęcie to funkcjonuje bowiem w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków. Podstawą do udzielenia którejkolwiek z wymienionych powyżej ulg jest złożenie do organu podatkowego wniosku z konkretnym wskazaniem, o jaką ulgę w podatku chodzi.
W wyroku z 21 stycznia 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku stwierdził, że „ustalenie istnienia przesłanki ważnego interesu podatnika jest możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uwzględniającego całokształt okoliczności związanych z sytuacją wnioskodawcy. W tym w szczególności odnoszących się do stanu kondycji gospodarczej i ekonomicznej podatnika”. Zdaniem sądu, przesłanki tej nie można wywodzić z pojedynczych okoliczności mających negatywny wpływ na podatnika.
Poza tym omawiana ustawa w art. 48 stanowi, że organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może odraczać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, z wyjątkiem terminów określonych w ustawie.
Warto także wspomnieć, że sama ustawa o podatku rolnym w art. 13c wskazuje, że w razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalania albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym. Przy przyznawaniu ulg i ustalaniu ich wysokości uwzględnia się wysokość otrzymanego odszkodowania z tytułu ustawowego ubezpieczenia. Ulgę przyznaje się za ten rok podatkowy, w którym klęska miała miejsce. Jeżeli klęska miała miejsce po zapłaceniu podatku za dany rok, ulgę stosuje się w następnym roku podatkowym.
Ministerstwo Finansów w piśmie z 1 października 2002 r. (LK-1887/LP/02/IP) stwierdziło, że definicję klęski żywiołowej oraz tryb wprowadzenia stanu klęski żywiołowej określa Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 ze zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, klęska żywiołowa to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach.
Natomiast pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Jak stanowi art. 5 wymienionej ustawy, stan klęski żywiołowej może wprowadzić w drodze rozporządzenia Rada Ministrów z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody. Zatem jeżeli stan klęski żywiołowej nie został wprowadzony przez właściwe organy, nie ma możliwości zastosowania ulg przewidzianych w art. 13c ustawy o podatku rolnym. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 8 ustawy o podatku rolnym, rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia lub ulgi niż określone w ustępach 1 i 3.
