Młodsi sołtysi na nowych zasadach
Resort rolnictwa wyjaśnia, że odniesienie do roku 1990 stosowane jest w wielu przepisach prawa, co znajduje uzasadnienie w reformie administracji publicznej, w ramach której m.in. przywrócono samorząd terytorialny na poziomie gminy. Według ministerstwa, rozwój instytucji samorządu terytorialnego i wprowadzenie nowych jednostek tego samorządu oznaczało bardzo istotną zmianę struktury władzy publicznej państwa polskiego.
Jak wskazano w przesłanym „Tygodnikowi” wyjaśnieniu, od początku lat 90., po reformie administracji publicznej, sołtys jest organem wykonawczym w sołectwie (pomocniczej jednostce administracji gminnej) wybieranym przez formalnie zwołane zgromadzenie mieszkańców sołectwa posiadających czynne prawo wyborcze. Zdaniem resortu rolnictwa, w tym czasie wraz z licznymi zmianami społeczno-ekonomicznymi zwiększył się zakres działalności sołtysa.
Czy starsi sołtysi robili mniej?
Nasi Czytelnicy są jednak nieco innego zdania.
– Mieliśmy nawet więcej obowiązków, bo rzadko kto miał wtedy telefon. Gdy trzeba było wezwać pogotowie, skontaktować się pilnie z urzędem czy powiadomić rodzinę w mieście, np. o śmierci bliskiego czy narodzinach nowego członka rodziny, wszyscy szli do sołtysa. Często też odbieraliśmy telefony z prośbą o powiadomienie kogoś ze wsi o jakichś ważnych sprawach. Samochód także nie był powszechny, często trzeba było wsiąść na rower i dotrzeć do najdalszych zakątków sołectwa. Ludzie przychodzili także do nas z opłatą podatku rolnego, z każdym się pogadało, czuliśmy się społecznikami, których wieś wybierała na swoich przedstawicieli. Nie mianowała nas żadna władza, na wybór sołtysa nie miały wpływu zależności partyjne – wspominają nasi rozmówcy.
Co należało do obowiązków sołtysa przed nowelizacją przepisów?
Jak mówi Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich Rzeczpospolitej Polskiej, przed 1990 rokiem do sołtysów należało:
- zgłaszanie gminom potrzeb mieszkańców,
- udział w naradach,
- organizacja działalności kulturalnej itp.
- wydawanie świadectw miejsca pochodzenia zwierząt gospodarskich,
- udział w przydzielaniu środków do produkcji rolnej.
W tych latach sołtysi byli często inicjatorami powoływania komitetów społecznych do spraw budowy wodociągów, podłączania telefonów, budowy sieci kanalizacyjnych. Zadań więc im nie brakowało.
Którzy sołtysi dostaną 300 zł?
Kwestia wypłaty świadczeń dla sołtysów była poruszana podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która odbyła się 26 lipca. W związku z tym, że Krajowy Związek Gmin Wiejskich RP wystosował wniosek do współprzewodniczących Komisji o wprowadzenie zmiany w Ustawie z dnia 26 maja 2023 r. o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa, na posiedzenie zaproszono przedstawiciela resortu rolnictwa.
– Komitet był zaskoczony, że przepisy sprawiają problemy – komentuje Leszek Świętalski.
Związek zaproponował, aby z art. 2 pkt 3 ustawy wykreślono zapis mówiący o tym, że świadczenie przysługuje osobie, która pełniła funkcję sołtysa na podstawie przepisów ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.
Czy przepisy odnośnie do wypłaty świadczenia 300 plus dla sołtysa zostaną zmienione?
– Bogusława Brzdąkiewicz, zastępca dyrektora Departamentu Oświaty i Polityki w ministerstwie rolnictwa, powiedziała jasno, że ministerstwo nie przewiduje zmiany przepisów. Przypomniała, że do nabycia praw do wypłaty świadczenia wystarczy, aby niewielka część kadencji przypadała na okres po 8 marca 1990 roku. Do wymaganego ośmioletniego okresu pełnienia funkcji sołtysa wlicza się bowiem również okres przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Z kolei ustalając okres pełnienia funkcji nie wymaga się zachowania ciągłości pełnienia tej funkcji. W każdym razie, bez umocowania w ustawie o samorządzie gminnym świadczenia nie będzie – relacjonuje Świętalski.
Funkcja sołtysa nie zaczęła się jednak wraz z uchwaleniem ustawy o samorządzie gminnym.
– Nie można dzielić sołtysów na gorszych i lepszych. Zwracam się do wszystkich emerytowanych sołtysów, którzy czują się pokrzywdzeni, aby pisali w swoich sprawach do resortu rolnictwa. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie zwrócić uwagę na skalę problemu – podkreśla Świętalski.
O zasadach przyznawania świadczenia dla sołtysów pisaliśmy w numerze 29. „Tygodnika”.
Magdalena Szymańska
