Ważna zmiana dotyczy kręgu osób, które mogą uczestniczyć w przetargach ograniczonych. Oprócz rolników indywidualnych, będą mogły brać w nich udział także osoby, które mają nie więcej niż 40 lat, ale prowadzą gospodarstwo krócej niż 5 lat oraz krócej niż 5 lat, zamieszkują na terenie gminy, gdzie leży wystawiona do przetargu nieruchomość rolna lub w gminie sąsiedniej oraz nie posiadają kwalifikacji rolniczych. Dotychczas takie prawo dotyczyło udziału w przetargach ofertowych na dzierżawę. W przetargach ograniczonych na dzierżawę lub sprzedaż będą mogli wziąć udział także rolnicy posiadający akcje lub udziały w spółce będącej grupą producentów rolnych.
Szerszy krąg nabywców
Według propozycji resortu, osobą bliską, czyli taką, która jest wyłączona z restrykcyjnych ograniczeń nabycia gruntów rolnych od rolnika, będzie teraz również rodzeństwo rodziców, pasierbowie, zięciowie oraz synowe.
Grunty rolne będą mogły też nabywać spółdzielnie produkcji rolnej w wyniku przysługującego im prawa pierwokupu.
Zmienione przepisy dadzą również prawo do nabycia gruntów rolnych, jeśli będzie wynikało ono z innych przepisów, np. jeśli ktoś nabędzie je w wyniku postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego albo na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników lub na podstawie Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Jeśli na zakup nieruchomości rolnej zdecyduje się małżeństwo, wystarczy, że jeden z nich będzie spełniał kryteria rolnika indywidualnego albo jeden z nich spełnia warunki na otrzymanie zgody na transakcje od dyrektora KOWR.
Proponowane przepisy wyjdą także naprzeciw sytuacjom zagospodarowania ziemi w przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa. Obecnie ziemie po podziale majątku może nabyć tylko ten małżonek, który spełnia kryteria rolnika indywidualnego albo gdy na taką transakcję wyrazi zgodę KOWR. Rolnik indywidualny będzie mógł nabyć grunt rolny położony w innej gminie niż w tej, w której mieszka lub poza gminą z nią graniczącą. Dowodem potwierdzającym osobiste prowadzenie gospodarstwa oraz jego powierzchnię będzie oświadczenie rolnika. Obecnie takie oświadczenie musi poświadczyć wójt. Jeśli jednak rolnik poświadczy nieprawdę, będzie podlegał odpowiedzialności karnej.
Nowe przepisy mają pozwolić na obrót ogródkami przydomowymi, które nabyli od Skarbu Państwa byli pracowni pgr, w sytuacji, gdy ich powierzchnia jest większa od 0,3 ha. Obecnie,nie można sprzedać mieszkania z ogródkiem powyżej tej powierzchni osobie spoza rolnictwa.
Nowe przepisy mają pozwolić na obrót ogródkami przydomowymi, które nabyli od Skarbu Państwa byli pracowni pgr, w sytuacji, gdy ich powierzchnia jest większa od 0,3 ha. Obecnie,nie można sprzedać mieszkania z ogródkiem powyżej tej powierzchni osobie spoza rolnictwa.
Za zgodą dyrektora generalnego
Proponuje się też wprowadzenie większej swobody w obrocie nieruchomościami rolnymi SP poniżej 0,3 ha. Nie będzie trzeba w pierwszej kolejności przeznaczać ich na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rolnych w przetargach ograniczonych. Zainteresowanie rolników małymi działkami jest bowiem bardzo małe. Resort rolnictwa planuje także rozszerzyć możliwość nieodpłatnego przekazywania nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa gminom czy powiatom.
Resort rolnictwa chce również rozszerzyć krąg osób, które będą mogły nabyć grunty rolne za zgodą dyrektora generalnego KOWR. Planuje się, aby te kwestie regulowało stosowne rozporządzenie ministra rolnictwa. Taką zgodę będzie mogła otrzymać osoba, która chce utworzyć gospodarstwo rodzinne lub posiada nieruchomości rolne o powierzchni mniejszej niż 1 ha.
Dyrektor generalny KOWR zgodzi się również na zakup ziemi przez młodego rolnika, który otrzymał wsparcie na rozpoczęcie prowadzenia działalności rolniczej z PROW 2014–2020. Jednym z warunków wyrażenia zgody przez dyrektora generalnego na nabycie gruntów rolnych w przypadku osób niebędących rolnikami indywidulanymi jest rękojmia należytego prowadzenia działalności rolniczej.
Rękojmię taką będą dawały osoby, które uzyskają pozytywną opinię ośrodka doradztwa rolniczego lub izby rolniczej na temat zamierzonej działalności rolniczej. Aby ją uzyskać, nie można mieć zaległości wobec KOWR, Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego (gmina, starostwo), ZUS lub KURS, chyba, że osoby skorzystały z przysługującego zwolnienia, odroczenia, rozłożenia na raty płatności wobec wymienionych instytucji i organów.
Rękojmię otrzyma osoba, która nie została skazana prawomocnym wyrokiem sądu, np. za wyłudzenie pożyczki, kredytu lub za znęcanie się nad zwierzętami. Dyrektor generalny będzie mógł wyrazić zgodę na nabycie ziemi rolnej przez spółkę prawa handlowego, w wyniku jej podziału lub połączenia pod warunkiem, że po pierwsze spółka da rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, a po drugie nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów. Po trzecie – większość akcji lub udziałów posiadają rolnicy indywidualni, którzy dysponują większością głosów na walnym zgromadzeniu wspólników.
Rękojmię taką będą dawały osoby, które uzyskają pozytywną opinię ośrodka doradztwa rolniczego lub izby rolniczej na temat zamierzonej działalności rolniczej. Aby ją uzyskać, nie można mieć zaległości wobec KOWR, Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego (gmina, starostwo), ZUS lub KURS, chyba, że osoby skorzystały z przysługującego zwolnienia, odroczenia, rozłożenia na raty płatności wobec wymienionych instytucji i organów.
Rękojmię otrzyma osoba, która nie została skazana prawomocnym wyrokiem sądu, np. za wyłudzenie pożyczki, kredytu lub za znęcanie się nad zwierzętami. Dyrektor generalny będzie mógł wyrazić zgodę na nabycie ziemi rolnej przez spółkę prawa handlowego, w wyniku jej podziału lub połączenia pod warunkiem, że po pierwsze spółka da rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej, a po drugie nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów. Po trzecie – większość akcji lub udziałów posiadają rolnicy indywidualni, którzy dysponują większością głosów na walnym zgromadzeniu wspólników.
Według propozycji zmian przepisów, dyrektor generalny KOWR wyrazi zgodę na zbycie nabytej nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat, jeśli konieczność dokonania tej czynności wynika z przyczyn losowych niezależnych od rolnika. Obecnie taką zgodę może wydać jedynie sąd. Z drugiej strony KOWR będzie miał prawo kontrolować, czy nabywca prowadzi osobiście działalność na nabytych gruntach przez 10 lat od nabycia. Notariusze zostaną zobligowani do przekazywania Krajowemu Ośrodkowi informacji o umowach przenoszących własność gruntów rolnych. Inaczej zostaną dyscyplinarnie ukarani.
Po nowemu na wiosnę
Przez półtora roku funkcjonowania nowych przepisów resort rolnictwa przyjmował wnioski, postulaty i uwagi dotyczące obrotu ziemią. Wybrał z nich około 30, które dotyczą zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, a także w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Konsultacje społeczne nowych przepisów potrwają do końca listopada. Resort rolnictwa przeanalizuje zgłoszone uwagi do połowy grudnia. Następnie odbędzie się spotkanie robocze z instytucjami, które je zgłosiły.
W styczniu sprawa stanie na kierownictwie resortu; być może potrzebna będzie konferencja uzgodnieniowa, jeżeli resorty zgłoszą uwagi. Pod koniec stycznia poprawiony projekt powinien być przekazany do Komitetu Stałego Rady Ministrów, a na początku lutego projektem powinien zająć się rząd, po czym trafi on do Sejmu. Zdaniem wiceministra, ustawa może być przyjęta przez parlament na przełomie marca i kwietnia.
W styczniu sprawa stanie na kierownictwie resortu; być może potrzebna będzie konferencja uzgodnieniowa, jeżeli resorty zgłoszą uwagi. Pod koniec stycznia poprawiony projekt powinien być przekazany do Komitetu Stałego Rady Ministrów, a na początku lutego projektem powinien zająć się rząd, po czym trafi on do Sejmu. Zdaniem wiceministra, ustawa może być przyjęta przez parlament na przełomie marca i kwietnia.
dr Magdalena Szymańska
