Dopłaty bezpośrednie to jeden z głównych mechanizmów wsparcia rolnictwa w Unii Europejskiej. Polscy rolnicy otrzymują je od 2004 roku, czyli już od 20 lat. Czy nadal spełniają swoją rolę i podnoszą dochody gospodarstw? Sprawdziliśmy to. Policzyliśmy, ile rolnik mógł kupić za dopłaty nawozów i paliwa zaraz po wejściu Polski do UE, a ile może kupić teraz. Wyniki są zaskakujące.
Dopłaty bezpośrednie 2023: średnio 13,5 tys. zł na gospodarstwo
W 2023 roku, według wyliczeń ministerstwa rolnictwa rolnik otrzymał średnio 1187 zł/ha. Budżet na dopłaty wynosił niecałe 17 mld euro, a uprawnionych do dopłat jest ponad 1,2 mln gospodarstw posiadających 14,15 mln ha ziemi. Średnie gospodarstwo w Polsce liczy 11,42 ha, można więc przyjąć, że przeciętnie rolnik za 2023 rok otrzymał 13,5 tys. zł.
Ile nawozów może kupić rolnik za dopłaty w 2024 roku?
Sprawdźmy zatem, ile nawozów może kupić rolnik obecnie za średnie dopłaty bezpośrednie, które otrzymał za 2023 rok (aktualne ceny nawozów z sondy Tygodnika Poradnika Rolniczego z 10 maja):
- saletra amonowa - 1650 zł/t, więc za roczne dopłaty rolnik może kupić 8,2 tony
- sól potasowa - 2100 zł/t, więc wystarczy na 6,5 tony
- Polifoska 6 - 3100 zł/t, czyli rolnik kupi 4,4 tony
4500 zł dopłat w 2004 roku
Natomiast 20 lat temu, w 2004 r., czyli zaraz po wejściu Polski do UE średnio gospodarstwo otrzymało 4,5 tys. zł dopłat bezpośrednich. Pula środków wynosiła 6,34 mld zł, a rolnicy złożyli 1,4 mln wniosków.
Ile nawozów mógł kupić rolnik za dopłaty w 2004 roku?
W 2004 roku dopłaty bezpośrednie były o 3 razy niższe niż obecnie. Ale okazuje się, że rolnik mógł za nie kupić praktycznie tyle samo nawozów co dziś (ceny nawozów w 2004 r. na podstawie MRiRW):
- saletra amonowa – 640 zł/t, więc za roczne dopłaty rolnik mógł kupić 7 ton
- sól potasowa 705 zł/t, więc starczyło na 6,3 tony
- Polifoska 6 - 910 zł/t, czyli rolnik kupi 5 ton
W 2004 roku rolnik za dopłaty mógł kupić 1 hektar ziemi. Teraz tylko 20 arów
Kolejnym przykładem na to, że dopłaty bezpośrednie nie wspierają rolniczych dochodów tak jak kiedyś, jest zakup ziemi. Średnia cena gruntu rolnego w Polsce w IV kwartale 2023 roku wyniosła 65,3 tys. zł za hektar. Czyli za średnią dopłatę 13,5 tys. zł mógł kupić co najwyżej 20 arów. A w 2004 roku za 4500 zł kupił prawie 1 hektar! Według danych Agencji Nieruchomości Rolnych (obecnie KOWR) hektar ziemi w 2004 roku kosztował 4682 zł.
Z wyliczeń wynika jasno, że choć dopłaty bezpośrednie wzrosły 3 razy od momentu wejścia Polski do UE, to ich znaczenie we wsparciu rolniczych dochodów spadło.
Ile pieniędzy trafiło do polskich rolników od wstąpienia Polski do UE?
Jak wyliczył komisarz Janusz Wojciechowski w ciągu 20 lat członkostwa w UE fundusze rolne dla Polski wyniosły 78 miliardów euro. Średnio wypadło 60 tysięcy euro na gospodarstwo i ok. 5 tysięcy euro na hektar ziemi rolnej.
Kamila Szałaj
