Bez zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej żona Pana nie otrzyma wcześniejszej emerytury. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 2 Ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, wcześniejsza emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
- osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;
- podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;
- zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.
Te warunki muszą być spełnione do dnia 31 grudnia 2017 r.
Zaprzestanie działalności rolniczej nie musi oznaczać definitywnego wyzbycia się gospodarstwa. Może ono również zostać wydzierżawione na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków.
Żona Pana zatem nie będzie mogła otrzymać wcześniejszej emerytury, jeżeli nie przekażecie Państwo lub nie wydzierżawicie gospodarstwa. Tak samo działoby się nawet wówczas, gdyby gospodarstwo nie stanowiło wspólnego majątku, a było Pana majątkiem osobistym.
W przypadku przekazania gospodarstwa, np. synowi, może Pan podlegać nadal ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik. Gdyby natomiast w grę wchodziło tylko wydzierżawienie gospodarstwa, może Pan ubezpieczyć się w KRUS na wniosek.
Trzecim możliwym wyjściem z sytuacji, choć najbardziej radykalnym, jest rozwód lub orzeczona przez sąd separacja z żoną. Stosownie do treści art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w zw. z art. 1036 Kodeksu cywilnego żona mogłaby po rozwodzie (separacji) za Pana zgodą zbyć swój udział w gospodarstwie, a wtedy nabyłaby prawo do wcześniejszej emerytury. Pan natomiast mógłby nadal prowadzić gospodarstwo i podlegać ubezpieczeniu. Nie trzeba byłoby nawet do tego przeprowadzać podziału majątku wspólnego. Gdybyście natomiast dokonali Państwo podziału majątku wspólnego (co można zrobić nie tylko w sądzie, ale także w drodze umowy notarialnej), żona mogłaby wydzierżawić Panu grunty, które przypadłyby jej w wyniku tego podziału.
Innych możliwości rozwiązania problemu w świetle prawa nie ma. Dodać należy, że zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest konieczne również po to, by otrzymać emeryturę w pełnej wysokości w zwykłym wieku emerytalnym. Jednak nie jest to wymóg bezwzględny. Jeśli bowiem emeryt prowadzi działalność wspólnie z małżonkiem podlegającym z mocy ustawy ubezpieczeniu w KRUS w pełnym zakresie, otrzyma pełną emeryturę, tzn. zarówno część składkową, jak i część uzupełniającą. Tylko w takim przypadku nie ma konieczności wyzbycia się lub wydzierżawienia gospodarstwa.
