Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości agencyjnych po cenie ustalonej w sposób określony w ustawie, przysługuje:
byłemu właścicielowi zbywanej nieruchomości lub jego spadkobiercom, jeżeli nieruchomość została przejęta na rzecz Skarbu Państwa przed 1 stycznia 1992 r.;
spółdzielni produkcji rolnej władającej zbywaną nieruchomością, której użytkowanie ustanowione na rzecz tej spółdzielni wygasło zgodnie z art. 16 ust. 2 z 31 grudnia 1993 r.;
dzierżawcy zbywanej nieruchomości, jeżeli dzierżawa trwała faktycznie przez co najmniej trzy lata;
zarządzającemu specjalną strefą ekonomiczną w odniesieniu do nieruchomości położonych w granicach specjalnych stref ekonomicznych.
Zasady te wynikają z art. 29 Ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi SP. Ustawa przewiduje także, że nieruchomość Zasobu lub jej część może być sprzedana bez przetargu, jeżeli może poprawić warunki zagospodarowania nieruchomości przyległej stanowiącej własność osoby chcącej nabyć tę nieruchomość lub jej część. Jednak, że nieruchomość ta nie może być zagospodarowana samodzielnie.
O przeznaczeniu do sprzedaży nieruchomości Agencja zawiadamia na piśmie, stosownie do art. 29 ust. 1c ustawy, byłego właściciela lub jego spadkobiercę. Agencja przeznacza nieruchomość do sprzedaży Panu jako dzierżawcy, w przypadku, gdy były właściciel lub jego spadkobierca:
złoży oświadczenie o odmowie skorzystania z pierwszeństwa,
nie złoży w wyznaczonym terminie żadnego oświadczenia,
złoży w wyznaczonym terminie oświadczenie o skorzystaniu z pierwszeństwa na warunkach innych niż w zawiadomieniu,
bez uzasadnionej przyczyny nie przystąpi w wyznaczonych terminie i miejscu do zawarcia umowy lub nie spełni warunków z zawiadomienia.
Gdyby były właściciel nabył grunt rolny, umowa dzierżawy o tej samej treści trwa nadal. Nowy właściciel wstępuje w prawa ANR. Według bowiem art. 678 § 1 k.c. (w związku z art. 694 k.c.) w razie zbycia rzeczy dzierżawionej w czasie trwania dzierżawy nabywca wstępuje w stosunek dzierżawy na miejsce zbywcy. Nabywca staje się więc podmiotem trwającego stosunku prawnego i przejmuje wszelkie obowiązki oraz uprawnienia zbywcy (wydzierżawiającego). Wstąpienie nabywcy w stosunek dzierżawy jest ustawowym skutkiem zbycia rzeczy dzierżawionej, który nie może być wyłączony umową między zbywcą i nabywcą bez zgody dzierżawcy.
Zgodnie z art. 678 § 1 (w zw. z art. 694 k.c.), nabywca może wypowiedzieć umowę dzierżawy gruntów rolnych z zachowaniem ustawowych terminów. Z prawa tego skorzystać nie może wtedy, gdy umowę dzierżawy zawarto na czas oznaczony, w formie pisemnej i z datą pewną (urzędowo poświadczoną), a ziemię dzierżawcy wydano (art. 678 § 2 k.c. w zw. z art. 694 k.c.). Z reguły umowy dzierżawy z Zasobu WRSP spełniają te przesłanki, więc nie można ich wypowiedzieć.
