0,5 mld złotych na pomoc suszowa i nie tylko
Jest program pomocy dla rolników, którzy w tym roku ponieśli szkody w gospodarstwach rolnych spowodowane wystąpieniem nie tylko suszy, ale także huraganu, gradu, deszczu nawalnego, przymrozków wiosennych lub powodzi. Będzie on finansowany z budżetu krajowego kwotą wysokości 500 mln zł. Szczegóły pomocy będą znane po przekazaniu informacji od wojewodów w zakresie szacunkowych strat w poszczególnych gminach.
Rolnicy najbardziej oczekują bezpośredniej pomocy, czyli dopłat do hektara. Takie wsparcie będzie wypłacane przez ARiMR w bieżącym i przyszłym roku na każdy hektar powierzchni upraw rolnych, jeżeli szkody powstałe na tej powierzchni w bieżącym roku objęły co najmniej 30% danej uprawy.
Wysokość pomocy suszowej to 1000 złotych lub mniej
Chodzi nie tylko o szkody spowodowane suszą, ale także wywołane przez huragan, grad, deszcz nawalny, przymrozki wiosenne lub powódź. Tak więc wysokość pomocy dla gospodarstwa będzie zależała od zadeklarowanej we wniosku o udzielenie pomocy powierzchni uprawy, w której powstały szkody, oraz stawki pomocy. Wysokość stawki jest uzależniona od wysokości odsetka szkód, a w przypadku wieloletnich użytków zielonych – od obsady zwierząt z gatunku bydło, owce, kozy lub konie.
Jak na razie, pewnym jest, że ci, którzy ponieśli największe straty, tzn. ponad 70%, otrzymają 1000 zł na hektar. Jak zapowiada minister rolnictwa, w przypadku szkód na poziomie 30–70% wsparcie ma wynieść 500 zł do hektara, ale to nie jest jeszcze pewne.
Projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań ARiMR, który wraz z uchwałą ustanawiającą program pomocy został przedstawiony przez Krzysztofa Ardanowskiego Radzie Ministrów 27 sierpnia, nie został jeszcze opublikowany. Ten akt prawny zawierał będzie szczegóły wypłaty wsparcia. Jak poinformowało „Tygodnik Poradnik Rolniczy” biuro prasowe resortu rolnictwa 29 sierpnia 2019 r., projekt będzie opublikowany w ciągu tygodnia, czyli do 5 września.
Wypłata pierwszych pieniędzy ma się rozpocząć jeszcze we wrześniu br.
Pomoc suszowa dla strat powyższej 30 procent – jak to działa? Czy liczona jest też produkcja zwierzęca?
Rolnicy, którzy w ubiegłym roku nie mieli strat i nie korzystali z dopłat z tego tytułu, są zaniepokojeni, iż pomimo że straty w uprawach mają powyżej 30%, nie otrzymają pomocy, ponieważ mają produkcję zwierzęcą i straty w całym gospodarstwie po dodaniu wartości produkcji zwierzęcej wychodzą im mniejsze.
Jeśli straty w uprawach mają powyżej 30%, nie muszą się niczego obawiać. Wielkość strat wyliczona na poziomie całego gospodarstwa decyduje o tym, czy wsparcie będzie zaliczone do pomocy de minimis w rolnictwie, czy nie.
Jeśli straty wyniosą nie więcej niż 30% średniej rocznej produkcji rolnej, pomoc do hektara zaliczana będzie do pomocy de minimis. Gdy natomiast będą większe od 30%, będą udzielane poza jej limitem. Podobne zasady będą obowiązywały w przypadku pozostałych form pomocy uwzględnionych w programie.
Należy przy tym podkreślić, że pomoc będzie przyznana na każdy hektar powierzchni upraw rolnych, jeżeli szkody powstałe na tej powierzchni w bieżącym roku objęły co najmniej 30% danej uprawy. Oznacza to, że jeśli np. straty w jęczmieniu wyniosły 25%, a w pszenicy 50%, ale w całej produkcji roślinnej powyżej 30%, to na hektary pod jęczmieniem wsparcie nie zostanie przyznane, ale pod pszenicą tak. Warunkiem udzielenia pomocy będzie dołączenie oryginału lub kopii protokołu oszacowania szkód, w którym spadek dochodów wyliczony będzie na poziomie średniej rocznej produkcji rolnej gospodarstwa.
Susza zredukowała plony zbóż jarych na obszarze prawie połowy kraju, a ozimych na około 40% upraw (Fot. Magdalena Szymańska)
Problemem może być krajowy limit pomocy de minimis dla rolnictwa
Problem może pojawić się jedynie z krajowym limitem pomocy de minimis – być może dlatego założono od razu, że pomoc będzie wypłacana w tym i w przyszłym roku. Przypomnijmy, iż od 14 marca 2019 r. obowiązują nowe, zwiększone limity de minimis w rolnictwie. Gospodarstwo rolne ma limit w wysokości 20 tys. euro w okresie 3 lat podatkowych.
Natomiast limit pomocy, którą gospodarstwa rolne w Polsce mogą otrzymać ze środków budżetu krajowego i budżetu jednostek samorządu terytorialnego w trakcie 3 lat podatkowych, nie może przekroczyć 295 932 125 euro. Wykorzystanie krajowego limitu skumulowanej kwoty pomocy de minimis na dzień 31 lipca 2019 r. wynosiło w rolnictwie już ponad 259 mln euro.
Bez ubezpieczenia upraw rolnik dostanie jedynie połowę pomocy suszowej
Należy pamiętać, iż wysokość pomocy finansowej będzie pomniejszona o 50%, w przypadku gdy w dniu wystąpienia szkód co najmniej 50% powierzchni upraw rolnych, z wyłączeniem wieloletnich użytków zielonych, nie było ubezpieczonych od wystąpienia co najmniej jednego z tych ryzyk.
Czyli jeśli np. susza wystąpiła w uprawie kukurydzy, według IUNG, na danym terenie już na końcu kwietnia, ale rolnik zasiał kukurydzę dopiero w maju i wtedy dopiero ją ubezpieczył, a wniosek o szacowanie złożył np. w lipcu, jeśli spełnia również inne warunki, powinien otrzymać pełną pomoc.
Za datę wystąpienia szkody przyjmuje się dzień złożenia wniosku o szacowanie strat do gminy. Straty w kukurydzy mogą być od tego roku szacowane niezależnie od tego, na jakiej glebie ją zasiano.
Warto zwrócić uwagę, iż z obowiązku ubezpieczenia wyłączone są wieloletnie użytki zielone, czyli nie – jak było dotychczas – tylko łąki pastwiska, ale także np. trawy, mieszanki traw i motylkowych na gruntach ornych. Ta zmiana została wprowadzona pod koniec lipca br. i jest bardzo korzystna dla rolników utrzymujących bydło, którzy posiadają takie uprawy na gruntach ornych, a w praktyce nie mają możliwości ich ubezpieczenia, bo żaden zakład takiej polisy im nie sprzeda.
ARiMR dopłaci do oprocentowania kredytów
ARiMR będzie udzielała także pomocy w formie dopłat do oprocentowania kredytów bankowych oraz poręczeń i gwarancji spłaty kredytów bankowych udzielonych na wznowienie produkcji. Warunkiem udzielenia pomocy jest w szczególności dołączenie do wniosku protokołu oszacowania szkód zawierającego określenie zakresu i wysokości szkód oszacowanych przez komisję powołaną przez wojewodę. Dopłaty do oprocentowania ww. kredytów będą stosowane na podstawie umów zawartych pomiędzy Agencją a bankami.
Pomoc dla poszkodowanych przez suszę także od KRUS, KOWR i gmin
Podobnie jak w latach ubiegłych, rolnicy poszkodowani wskutek niekorzystnych warunków atmosferycznych będą mogli wnioskować o pomoc w opłacaniu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne (KRUS) oraz regulowaniu zaległości z tego tytułu. Chodzi o odraczanie terminu płatności składek i rozkładanie ich na dogodne raty. Będą mogli też ubiegać się o zmianę dotychczasowych warunków spłat należności z tytułu zadłużenia. Możliwe będzie także umarzanie w całości lub w części bieżących składek.
Dyrektor Generalny KOWR będzie mógł stosować odroczenia w płatnościach z tytułu umów sprzedaży i dzierżawy bez naliczania opłat i odsetek za okres odroczenia oraz ulgi w opłatach czynszu dzierżawnego. Na podstawie art. 700 Kodeksu cywilnego obniżenie czynszu dzierżawnego może nastąpić przy łącznym spełnieniu dwóch warunków: zaistnieniu okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby oraz wystąpieniu znacznego zmniejszenia zwykłego przychodu z przedmiotu dzierżawy.
We wniosku o obniżenie czynszu dzierżawca musi zawrzeć informacje o:
- strukturze upraw,
- okolicznościach, które miały wpływ na znaczne zmniejszenie plonów oraz rodzaju i powierzchni uprawy potwierdzone protokołem komisji wojewody szacującej straty,
- uzyskanym plonie i średnim plonie z 3 ostatnich lat,
- kwotach uzyskanych z tytułu odszkodowań i ubezpieczeń.
Dodatkową pomocą może być stosowanie ulg w podatku rolnym (przez wójtów, burmistrzów, prezydentów miast) za 2019 rok w związku z suszą, huraganem, gradem, deszczem nawalnym, przymrozkami.
W przypadku szkód w uprawach łączna kwota pomocy w odniesieniu do jednego gospodarstwa nie może przekroczyć:
- 80% kwoty obniżenia dochodu lub
- 90% kwoty obniżenia dochodu dla gospodarstw położonych na obszarach górskich i innych o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) lub na NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem RDW
Straty we wszystkich uprawach
Zgodnie z danymi IUNG, susza rolnicza występuje na obszarze całej Polski. Dotyczy wszystkich upraw objętych monitoringiem, tj.:
- rzepaku i rzepiku (31,57 % powierzchni upraw),
- zbóż jarych (47,47%),
- roślin strączkowych (56,53%),
- krzewów owocowych (61,80%),
- zbóż ozimych (36,37%),
- tytoniu (49,11%),
- truskawek (36,66%),
- warzyw gruntowych (43,84%),
- kukurydzy na kiszonkę (57,40%),
- kukurydzy na ziarno (57,40),
- drzew owocowych (28,51%),
- chmielu (34,05%),
- ziemniaków (33,60%),
- buraka cukrowego (15,89%).
Wiosną bieżącego roku przymrozki wiosenne spowodowały szkody w sadach, na południu kraju wystąpiły natomiast powodzie. Jednocześnie na obszarze całej Polski odnotowano gwałtowne zjawiska atmosferyczne, takie jak grad, deszcz nawalny czy huragan.
Magdalena Szymańska
Fot. Pixabay
