Generalnie zaliczka to kwota wpłacana drugiej stronie na poczet ceny czy wynagrodzenia. Inaczej niż zadatek, nie stanowi ona zabezpieczenia zawarcia umowy. Strony mogą w umowie dowolnie określić jej wysokość oraz zasady postępowania z pieniędzmi w razie rezygnacji z umowy.
Jeśli do wykonania umowy nie dojdzie i jedna ze stron odstąpi od jej zawarcia, zaliczka powinna zostać zwrócona. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy do niewykonania umowy doszło wskutek okoliczności, za które odpowiada dający zaliczkę. Potwierdza to orzecznictwo sądowe. M.in. Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w wyroku z 25 marca 2004 r. (sygn. akt: II CK 116/03) stwierdził, że w sytuacji, gdy nie dojdzie do zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży nieruchomości, zapłacona zaliczka na poczet ceny podlega zwrotowi jako świadczenie nienależne, stosownie do art. 410 § 2 Kodeksu cywilnego. Nie zostaje bowiem wówczas osiągnięty zamierzony cel świadczenia zaliczki. Obowiązek zwrotu zaliczki powstaje bez względu na przyczynę niezawarcia przyrzeczonej umowy.
