Może Pani wystąpić o stwierdzenie nabycia spadku, ale być może lepszym rozwiązaniem będzie wystąpienie z wnioskiem o nabycie własności w drodze zasiedzenia. W przypadku śmierci spadkodawcy w 1982 r. spadkobierca mógł dziedziczyć gospodarstwo rolne wtedy, gdy na dzień otwarcia spadku, czyli śmierci spadkodawcy:
- odpowiadał warunkom wymaganym dla nabycia własności nieruchomości rolnej w drodze przeniesienia własności albo
- był małoletni bądź też pobierał naukę zawodu lub uczęszczał do szkół, albo
- był trwale niezdolny do pracy.
Natomiast art. 160 § 1 Kodeksu cywilnego określał, że własność nieruchomości rolnej lub jej części może być przeniesiona na rzecz osoby fizycznej tylko wtedy, gdy nabywca ma kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Ograniczenie to nie dotyczy przeniesienia własności działki budowlanej określonej stosownie do przepisów o terenach budowlanych na obszarach wsi lub stosownie do przepisów o planach zagospodarowania przestrzennego, jeżeli nabywca nie ma takiej działki w tej samej miejscowości.
Z kolei rozporządzenie Rady Ministrów z 28 listopada 1964 r. w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych w § 3 określało dowód stwierdzający posiadanie kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Nabywca lub spadkobierca nieruchomości rolnej ma takowe, jeśli posiada świadectwo ukończenia szkoły rolniczej , przysposobienia rolniczego lub świadectwo albo dyplom uzyskania tytułu kwalifikacyjnego w zawodach rolniczych. Natomiast za posiadających kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa uważa się również nabywcę lub spadkobiercę , którzy w chwili nabycia lub otwarcia spadku ukończyli co najmniej 35 lat. Pod warunkiem, że praca w gospodarstwie rolnym stanowi dla nich główne źródło utrzymania. Powyższą zasadę stosowało się również do nabywcy lub spadkobiercy, którzy nie ukończyli 35 lat, jeżeli w okresie 5 lat przed nabyciem lub otwarciem spadku pracowali bezpośrednio w produkcji rolnej. Przerwa w pracy w gospodarstwie rolnym z przyczyn niezależnych od nabywcy lub spadkobiercy nie stanowi przeszkody do uznania, że posiada on kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego (rozporządzenie Rady Ministrów z 28 listopada 1964 r.)
Jak wynika z powyższego, procedura spadkowa z uwagi na szczególne przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstwa rolnego może być skomplikowana. Dlatego warto rozważyć wystąpienie przez Panią z wnioskiem o nabycie nieruchomości w drodze zasiedzenia.Według art. 172 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność przez zasiedzenie, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od dwudziestu lat jako posiadacz samoistny. Gdy uzyskał posiadanie w złej wierze – po upływie trzydziestu lat.
Samo zasiedzenie następuje z mocy samego prawa. Natomiast stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie następuje na podstawie orzeczenia sądowego wydawanego w trybie nieprocesowym na podstawie art. 609–610 kodeksu postępowania cywilnego. W celu stwierdzenia zasiedzenia należy wnieść wniosek do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości i uiścić opłatę w kwocie 2 tys. zł.
Jednym z warunków niezbędnych do zasiedzenia jest posiadanie. Musi ono być samoistne i nieprzerwane. W świetle kodeksu cywilnego wyróżniamy posiadanie samoistne oraz zależne. Samoistne to takie, jeśli posiadacz włada rzeczą jak właściciel. Uzewnętrznia się ono poprzez np. uprawę ziemi, oddawanie działki w dzierżawę sąsiadom, płacenie za działkę podatków, ujawnianie swojego stanu posiadania w ewidencji gruntów.
dr hab. Aneta Suchoń
