Dopłaty bezpośrednie wyłącznie dla rolników użytkujących grunt rolny
Wraz z początkiem grudnia w artykule pt. „Dla kogo dopłaty bezpośrednie? Rolnicy apelują o zmianę zasad” Tygodnik Poradnik Rolniczy informował o tym, że rolnicy domagają się doprecyzowania, komu należą się dopłaty bezpośrednie. Chodziło o wypłatę dopłat do gruntów, które nie mają uregulowanego stanu prawnego.
Jak wskazywali wówczas rolnicy, w takich sytuacji często zdarza się, że o wypłatę płatności ubiega się kilka osób, choć grunty są użytkowane przez jedną osobę. Teraz ministerstwo odpowiedziało na wniosek i ma dobre informacje dla rolników.
Resort rolnictwa wyjaśnił, że zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa unijnego dopłaty bezpośrednie „nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponując jedynie tytułem własności, nie zajmują się produkcją rolną”.
Jak wyjaśnia MRiRW, chodzi o rozumienie przepisów prawa, a właściwie o zwrot „w dyspozycji rolnika”.
Grunty „w dyspozycji” a ich „posiadanie”
Zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej, warunkiem przyznania dopłat bezpośrednich w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 jest wymóg pozostawania kwalifikujących się do płatności hektarów w „dyspozycji” rolnika.
Natomiast zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dysponowanie gruntem rolnym powinno odbywać się zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego, czyli w przypadku Polski na podstawie tytułu prawnego.
W związku z istniejącym i obowiązującym orzeczeniem TSUE niemożliwe jest zatem odstąpienie od wymogu posiadania tytułu prawnego, którego poniekąd domagali się rolnicy.
MRiRW zaznacza jednak, że z kolei prawo UE nie definiuje pojęcia „w dyspozycji”, a ponadto nie określa charakteru stosunku prawnego określającego sposób użytkowania gruntów przez rolnika, czyli m.in. pozostawanie we wspomnianej wyżej „dyspozycji”. Dlatego w polskim prawie utożsamiono owe „w dyspozycji” z „posiadaniem” i zgodnie z definicją tego słowa posiadaczem gruntów jest:
- właściciel gruntu rolnego,
- osoba faktycznie nim zarządzająca, czyli użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca,
- posiadacz zależny, czyli ten, kto posiada określone władztwo nad cudzą rzeczą.
Zdaniem resortu rolnictwa, w związku z powyższym „płatności są przyznawane rolnikowi, który rzeczywiście wykonuje wszelkie czynności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa, czyli jest jego faktycznym użytkownikiem”. Finansowanie nie jest natomiast przewidziane dla właścicieli gruntów, którzy dysponują tytułem własności, ale nie zajmują się produkcją rolną.
Właściciel dzierżawionego gruntu nie może się ubiegać o płatności bezpośrednie
Jak się okazuje, właściciel dzierżawionego gruntu, wnioskując o płatności bezpośrednie łamie przepisy prawa. To, że dopłaty przysługują rolnikowi dzierżawiącemu grunt, wynika bowiem z PS WPR. Natomiast dzięki istnieniu tytułu prawnego zabezpieczane są interesy dzierżawiących grunty rolników, gdyż w przypadku ubiegania się o płatności więcej niż jednej osoby, mogą być spokojni, że pieniądze trafią do faktycznego użytkownika gruntu odpowiadającego za jego uprawę.
Prawo do użytkowania gruntu ważne również na podst. umowy ustnej
Co istotne dla rolników, warunek posiadania prawa do użytkowania gruntów jest spełniany na podstawie wszystkich dopuszczonych prawem form, czyli np. tytułu własności czy umowy dzierżawy. Jak podkreśla resort rolnictwa, umowa ustna, dopuszczana przez polskie prawo, jest tak samo ważna, jak ta zawarta w formie pisemnej. Dlatego, nawet jeśli umowa dzierżawy została zawarta w formie ustnej, to rolnik faktycznie użytkujący grunt ma prawo do płatności bezpośrednich, a nie jego właściciel, czyli osoba wydzierżawiająca.
Dla kogo dopłaty bezpośrednie?
Czyli podsumowując:
- płatności są przyznawane rolnikowi, który rzeczywiście wykonuje wszelkie czynności niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa (tj. działania organizacyjne, kierownicze, jak i osobiste zaangażowanie w bezpośrednim wykonywaniu pracy fizycznej w gospodarstwie) – czyli jest faktycznym użytkownikiem.
- płatności nie są przewidziane dla właścicieli, którzy dysponując jedynie tytułem własności, nie zajmują się produkcją rolną.
- w przypadku, gdy właściciel wnioskuje o przyznanie płatności nie użytkując gruntów, postępuje niezgodnie z obowiązującymi przepisami.
- w sytuacji konfliktu krzyżowego płatności przysługują temu Rolnikowi, który faktycznie użytkuje dany grunt i posiada do niego tytuł prawny.
Przeczytaj również:
Oprac. Justyna Czupryniak-Paluszkiewicz, na podst. KRIR, ŚIR, MRiRW
