Stawki za ocenę materiału siewnego zbyt niskie
Bodaj największym zarzutem NIK w tym kontekście jest właśnie brak aktualizacji wspomnianych opłat; pozostają one niezmienne od grudnia 2014 roku, podczas gdy tylko w okresie objętym kontrolą, czyli od 1 stycznia 2019 do 30 czerwca 2023 średni poziom cen towarów i usług konsumpcyjnych wzrósł o 25,2%. Cennika nie aktualizował Główny Inspektor, nie reagował także resort rolnictwa, choć był informowany o potrzebie zmiany przepisów w tej sprawie.
Struktury nieprzystające do przepisów
Od 1 stycznia 2021 roku w związku ze zmianą przepisów ustawy o nasiennictwie Główny Inspektor przejął od wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa obowiązki związane z oceną materiału siewnego, prowadzeniem szkoleń i nadzorem nad pracą laboratoriów. Jak wskazano w raporcie, od momentu wejścia w życie ustawy do powołania stanowiska ds. koordynacji oceny materiału siewnego minęło aż 18 miesięcy. Wg NIK opóźnienia organizacyjne miały wpływ na jakość nadzoru nad wytwarzaniem i obrotem materiałem siewnym roślin rolniczych.
Niewystarczający nadzór nad produkcją i obrotem materiałem siewnym
We wspomnianym okresie NIK skontrolował 341 spraw dotyczących nadzoru nad produkcją i obrotem materiałem siewnym roślin rolniczych. W 17 z nich, a zatem ok. 5% doszukano się nieprawidłowości. Dotyczyły one m.in.: nie w pełni rzetelnego sporządzenia protokołu z kontroli pracy kwalifikatora urzędowego; prowadzenia spraw o dokonanie oceny polowej materiału siewnego w oparciu o przyjęte niekompletnie wypełnione wnioski; niezgodnego z przepisami prawa dokumentowania kontroli pracy akredytowanego kwalifikatora i akredytowanych próbobiorców; braku kontroli pracy urzędowego próbobiorcy; wystawienia rachunków z tytułu przeprowadzenia oceny materiału siewnego z nieprawidłowo określonym terminem płatności; wydawania etykiet i plomb urzędowych przed uiszczeniem opłaty. Natomiast pozytywnie oceniono pracę WIORiN m.in. w kontekście weryfikacji wniosków dotyczących polowej oceny materiału siewnego czy wreszcie wprowadzanie go do obrotu.
Wnioski dla Ministerstwa
W związku z wynikami kontroli, NIK wystosował do Ministerstwa Rolnictwa wnioski o podjęcie działań zmierzających do zmiany opłat związanych z oceną materiału siewnego oraz rozważenie zlecenia prac badawczych dotyczących analizy wpływu nadzoru na jakość materiału siewnego wprowadzanego do obrotu gospodarczego.
