Propozycje kompleksowych zmian norm GAEC
Strona polska przedstawiła tam również propozycje kompleksowych zmian norm GAEC w perspektywie nie tylko 2024 roku, ale także kolejnych lat. Minister rolnictwa Czesław Siekierski zarzuca Komisji Europejskiej, że pomimo twierdzenia, że nowy model realizacji WPR daje państwom członkowskim dużą swobodę w kształtowaniu polityk krajowych, tj. Planów Strategicznych, w rzeczywistości jej nie mają. Dotyczy to zwłaszcza warunkowości, czyli m.in. norm dobrej kultury rolnej.
Wśród kompleksowych zmian, jakie minister rolnictwa przedstawił w Brukseli, jest całkowite odstąpienie od wyznaczenia 4% powierzchni na obszary nieprodukcyjne, w tym grunty ugorowane w ramach GAEC 8, oraz docelowo usunięcie zupełnie tej normy i zmianę jej w ekoschemat, czyli zobowiązanie dobrowolne dla rolników. Polacy domagają się także, aby norma GAEC 6 („Minimalna pokrywa glebowa w najbardziej newralgicznych okresach”), która nakłada na rolników obowiązek utrzymywania okrywy ochronnej gleby co najmniej od 1 listopada do 15 lutego kolejnego roku na 80% gruntów ornych, dotyczyła wyłącznie obszarów, na których występuje erozja wodna i wietrzna, a nie całego kraju.
Odstąpienie od ugorowania
Minister rolnictwa 26 lutego po raz kolejny wystąpił z wnioskiem do Komisji Europejskiej o odstąpienie od ugorowania w 2024 roku, ale nie na takich zasadach, jakie przyjęła Komisja. Zezwala ona bowiem w tym roku na ugorowanych gruntach na uprawę jedynie międzyplonów i roślin bobowatych – i to bez stosowania środków ochrony roślin. Póki co, projektowane rozporządzenie dopasowuje się do wytycznych Brukseli w kwestii GAEC 8. Wdraża więc do prawa krajowego rozporządzenie Komisji (UE) 2024/587 umożliwiające w roku 2024 odstępstwo od stosowania normy GAEC 8 w zakresie wymogu przeznaczenia minimalnego udziału powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne. Z tą jedynie różnicą, że w przypadku międzyplonów miałby być stosowany współczynnik ważenia wynoszący 1, a nie 0,3.
„Uproszczenia” w GAEC 7
Strona polska wniosła także o wprowadzenie odstępstwa w 2024 roku od normy GAEC 7 („Zmianowanie i dywersyfikacja upraw na gruntach ornych”), która ma obowiązywać od tego roku rolników użytkujących powyżej 10 ha gruntów ornych. Polegałoby ono na dopuszczeniu możliwości prowadzenia na tej samej powierzchni takiej samej uprawy, która była w roku 2023, oraz odstąpienia od innych wymogów w ramach tej normy, np. dywersyfikacji upraw.
Zmianowanie w ramach normy GAEC 7 upraw polega na prowadzeniu na powierzchni co najmniej 40% gruntów ornych innej uprawy w plonie głównym niż uprawa w plonie głównym prowadzona w roku poprzednim oraz na powierzchni wszystkich gruntów ornych – takiej samej uprawy w plonie głównym nie dłużej niż 3 lata. Warunki zmianowania upraw uznaje się za spełnione, jeżeli na danej powierzchni w uprawę w plonie głównym jest zastosowana wsiewka lub po zbiorze uprawy w plonie głównym – międzyplon ozimy lub międzyplon ścierniskowy. Warunki, jakie muszą spełnić wsiewka lub międzyplon, obejmują okres ich utrzymania, który może być uzależniony: w przypadku wsiewki – od terminu zbioru uprawy w plonie głównym, a w przypadku międzyplonu ścierniskowego – od dnia jego wysiewu. Projektowane rozporządzenie proponuje, aby rolnik nie musiał składać w Agencji oświadczeń, kiedy to wykonał – wystarczy, że będzie prowadził rejestr zabiegów agrotechnicznych. Ponadto, jeśli taki rejestr będzie prowadzony, na potrzeby weryfikacji zmianowania upraw w danym roku uznawane będą wsiewki i międzyplony wysiane w roku poprzednim oraz wysiane w ciągu trzech poprzednich lat. Ponadto, na potrzeby weryfikacji warunku, czy na powierzchni wszystkich gruntów ornych taka sama uprawa w plonie głównym nie jest prowadzona dłużej niż trzy lata, pod uwagę mają być brane uprawy w plonie głównym prowadzone nie wcześniej niż w 2023 roku.
Rejestr zamiast oświadczenia miałby obowiązywać także w przypadku normy GAEC 8, jeśli rolnik wysiewałby wsiewki lub międzyplony. W projektowanym rozporządzeniu uściślono też definicję nawozów objętych normą GAEC 4 („Ustanowienie stref buforowych wzdłuż cieków wodnych”), rozszerzając ją o poferment z biogazowni rolniczych oraz osady ściekowe.
Potrzebne konkretne wytyczne
Na wspomnianym posiedzeniu AGRIFISH minister Siekierski zawnioskował również o odstąpienie od sankcji za nieprzestrzeganie warunkowości, jeśli wynika to z trudnej sytuacji panującej obecnie na rynku. Zwrócił się także do KE, aby doprecyzowała i przedstawiła w formie aktu prawnego, co dokładnie może zostać uznane za nadzwyczajne okoliczności oraz siłę wyższą w tym przypadku.
Magdalena Szymańska
fot. canva/topagrar
