Ministerstwo rolnictwa pracuje nad wprowadzeniem zmian w zakresie norm GAEC 6 (minimalna okrywa gleby) i GAEC 7 dotyczącej zmianowania i dywersyfikacji upraw, która ma obowiązywać rolników od 2024 roku. Pod koniec listopada Komitet Monitorujący PS WPR przyjął w tej sprawie uchwały. Teraz ministerstwo prowadzi działania mające na celu zmianę Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 w zakresie obydwu norm.
Zmiany w GAEC 7. MRiRW pracuje nad odstąpieniem od wymogu dywersyfikacji upraw
Ministerstwo rolnictwa proponuje odstąpienie od wymogu dywersyfikacji upraw w ramach normy GAEC 7. Ma nie być obowiązku prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych, gdzie uprawa główna nie mogła zajmować więcej niż 65% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogły zajmować więcej niż 90% gruntów ornych.
- Propozycja dotycząca pozostawienia wymogów normy GAEC 7, polegających jedynie na obowiązku zmianowania upraw jest zgodna z załącznikiem III do rozporządzenia (UE) 2021/2115, obligującym kraje członkowskie do stosowania wymogów zmianowania na gruntach ornych: „Zmianowanie polega na zmianie upraw co najmniej raz w roku na poziomie działek rolnych (z wyjątkiem upraw wieloletnich, traw i innych zielnych roślin pastewnych oraz gruntów ugorowanych), w tym odpowiednio zarządzanych upraw wtórych.”- czytamy w uzasadnieniu uchwały Komitetu Monitorującego PS WPR, pod którym podpisał się były już wiceminister rolnictwa Ryszard Bartosik.
GAEC 7: propozycja zmian w terminach utrzymania międzyplonu ścierniskowego
Zmieniane przez ministerstwo przepisy w zakresie GAEC 7 mają też doprecyzować terminy utrzymania międzyplonu ścierniskowego. Resort chce, by obowiązki uznano za spełnione na danej działce rolnej w przypadku wprowadzenia po zbiorze plonu głównego międzyplonu (ozimego lub ścierniskowego lub wsiewki śródplonowej), z okresem utrzymania międzyplonu ścierniskowego przez co najmniej 8 tygodni od terminu wysiewu, a w przypadku wsiewki śródplonowej - przez co najmniej 8 tygodni od terminu zbioru uprawy w plonie głównym.
GAEC 7: jakie wymogi mogą obowiązywać rolników od 2024 roku?
Podsumowując, ministerstwo rolnictwa proponuje, by rolników obowiązywała norma GAEC 7 tylko w zakresie zmianowania. Czyli na co najmniej 40% gruntów ornych miałaby być prowadzona inna uprawa w plonie głównym niż uprawa prowadzona w tym plonie w roku poprzednim.
Ministerstwo proponuje, by powyższe obowiązki uznano za spełnione na danej działce rolnej w przypadku wprowadzenia po zbiorze plonu głównego międzyplonu (ozimego lub ścierniskowego lub wsiewki śródplonowej), z okresem utrzymania międzyplonu ścierniskowego przez co najmniej 8 tygodni od terminu wysiewu, a w przypadku wsiewki śródplonowej - przez co najmniej 8 tygodni od terminu zbioru uprawy w plonie głównym.
Jednocześnie, na wszystkich gruntach ornych w gospodarstwie, taka sama uprawa w plonie głównym nie mogłaby być prowadzona dłużej niż 3 lata.
Zasady te mają nie obowiązywać w przypadku upraw korzystnie wpływających na poprawę i zachowanie potencjału gleby, takich jak: rośliny bobowate, trawy i inne zielne rośliny pastewne, mieszanki bobowatych drobnonasiennych z trawami, grunty ugorowane oraz uprawy wieloletnie. Ministerstwo proponuje, by zasady odnośnie zmianowania nie obowiązywały też w przypadku uprawy kukurydzy.
Jakie zmiany w GAEC 6?
Pod koniec listopada Komitet Monitorujący PS WPR przyjął uchwałę w sprawie normy GAEC 6 „Minimalna okrywa glebowa w najwrażliwszych okresach”. Resort rolnictwa zaproponował zmiany, które mają wprowadzić dodatkowy termin utrzymania okrywy glebowej i wyłączyć z wymogów normy uprawy późno zbierane z pola, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych. Chodzi m.in. o kukurydzę, buraki i ziemniaki.
Okrywa ochronna gleby: dwa terminy
Ministerstwo rolnictwa proponuje, by rolnik utrzymywał okrywę ochronną gleby w okresie od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego, a w przypadku upraw wcześnie zbieranych z pola, czyli zbóż, rzepaku i rzepiku od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku. Ale zastrzega, że termin utrzymania okrywy glebowej od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku ma nie stanowić alternatywy dla terminu utrzymania okrywy glebowej od dnia 1 listopada do dnia 15 lutego kolejnego roku.
- Wymagany odsetek 80% powierzchni gruntów ornych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego liczony jest łącznie w ramach ww. okresów. Wprowadzenie ww. terminu tylko dla upraw wcześnie zbieranych z pola nie zmienia zasadniczego charakteru normy, czyli obowiązku utrzymania okrywy ochronnej w Polsce na 80% gruntów ornych. Ma jedynie na celu wzmocnienie tej normy i zapewnienie okrycia gleby wtedy, kiedy w okresie letnim po wczesnych zbiorach przez długi okres czasu gleba jest niepokryta i w związku z tym jest narażona na niekorzystne oddziaływanie czynników zewnętrznych – czytamy w uzasadnieniu uchwały Komitetu Monitorującego PS WPR.
Ministerstwo proponuje też, by w przypadku utrzymania okrywy ochronnej gleby od dnia zbioru plonu głównego do dnia 15 października danego roku nie wykonywało się orki.
Ministerstwo chce, by za spełnienie wymogów normy uznawało się m.in.: okrywę roślinną (uprawy ozime, trawy na gruntach ornych, międzyplony ozime, ścierniskowe, wsiewki, rośliny bobowate drobnonasienne oraz ich mieszanki z trawami), pozostawienie ścierniska, grunty pokryte resztkami pożniwnymi oraz samosiewami zebranej uprawy, mulczem, ugorem zielonym.
Ziemniaki, buraki i kukurydza będą zwolnione z normy GAEC 6?
Kolejną zmianą ma być wyłączenie z normy GAEC 6 upraw późno zbieranych, po których nie ma możliwości zastosowania działań ochronnych. Do grupy upraw późno zbieranych z pola, czyli po 15 października ministerstwo zaliczyło:
- rośliny okopowe: cykoria korzeniowa, brukiew, burak cukrowy, burak pastewny, marchew, pietruszka, ziemniak;
- kukurydzę na ziarno oraz uprawy na gruntach ornych pod osłonami;
- warzywa: kapusta głowiasta biała, kapusta czerwona, kapusta włoska, kalafior, brokuł, kapusta brukselska, jarmuż, por, szparag, rabarbar, chrzan pospolity;
- rośliny zielarskie: arcydzięgiel litwor, czosnek niedźwiedzi, glistnik jaskółcze ziele, kozłek lekarski, lubczyk lekarski, mydlnica lekarska, pokrzywa zwyczajna, prawoślaz lekarski, różeniec górski, szczodrak krokoszowaty.
Jak czytamy w uchwale Komitetu Monitorującego, rośliny późno zbierane z pola, ze względu na długi okres wegetacji, pełnią długotrwale funkcję ochronną gleby i dodatkowo wykorzystują składniki pokarmowe, ograniczając ich straty.
- Późne (czyli po 15 października) zebranie plonu głównego wiąże się z koniecznością podjęcia decyzji o dalszych zabiegach agrotechnicznych. Po zbiorze oraz dokonaniu orki np. po 15 października zwykle jest już zbyt późno na wysiew poplonu lub międzyplonu (zalecane terminy – do 1 października) bądź oziminy w plonie głównym. Siew pod koniec października może być utrudniony z uwagi na warunki pogodowe (jesienne deszcze, trudności z wjechaniem na pole) oraz bezzasadny z uwagi na zagrożenie przemarznięcia wschodów – uzasadniono w uchwale.
W przypadku kukurydzy na ziarno ministerstwo zaznacza, że jej wyłączenie z GAEC 6 jest uzasadnione ze względu na brak możliwości zastosowania działań ochronnych po zbiorze z uwagi na konieczność zachowania odpowiednich terminów agrotechnicznych.
- W warunkach klimatycznych Polski nie ma możliwości wysiewu i rozwoju roślin ozimych, w tym międzyplonów ozimych po zbiorze takich upraw – ocenił Bartosik i dodał, że wyłączenie kukurydzy jest niezbędne z uwagi na kwestie fitosanitarne, gdyż następuje rozprzestrzenianie się i pojawianie nowych szkodników kukurydzy, wśród których jednym z ważniejszych jest omacnica prosowianka.
- Sposobem na ochronę kukurydzy przed omacnicą prosowianką jest, zgodnie z zaleceniami wskazanymi w odniesieniu do np. Integrowanej Produkcji, wykonanie głębokiej orki zimowej. Ponadto, zastosowanie głębokiej orki przeciwdziała m.in. wzrastającemu zagrożeniu powodowanemu przez inne szkodniki glebowe: rolnice, drutowce, pędraki, lenie i łokasia garbatka – zaznacza.
Będzie możliwość wykonania orki zimowej?
Dodatkowo, jak czytamy w uchwale Komitetu Monitorującego, rolnicy mają mieć możliwość wykonania orki zimowej przed siewem roślin jarych. W przypadku utrzymywania okrywy glebowej w okresie jesienno-zimowym (np. w formie międzyplonów), rolnicy są zmuszeni do wykonania orki wiosennej przed siewem upraw jarych.
- Należy podkreślić, że orka wiosenna wpływa niekorzystnie na zasoby wody w glebie, głównie poprzez przerwanie podsiąku kapilarnego, co pogłębia zjawisko występowania suszy glebowej, które w Polsce występuje niemal na terenie całego kraju – tłumaczy w uzasadnieniu Bartosik.
Zmiany w GAEC 6 i 7 czekają na akceptację KE
Powyższe zmiany mają zostać przyjęte uchwałą Rady Ministrów w sprawie przyjęcia projektu zmiany Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 w tym roku. Jednocześnie będą one jeszcze podlegać negocjacjom z Komisją Europejską celem uzyskania akceptacji na ich wprowadzenie.
oprac. Kamila Szałaj
