Jakie są warunki uzyskania dotacji dla małych gospodarstw?
Występowanie o dotacje na rozwój małego gospodarstwa nie jest powiązane z ubezpieczeniem w KRUS. Od sięgającego po tę pomoc wymaga się, aby w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku sprzedał wytworzone u siebie produkty za minimum 5 tys. zł. W przypadku gospodarstw ekologicznych uwzględnia się przychody ze sprzedaży produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji. Przychód dokumentuje się fakturą VAT lub fakturą VAT RR, wydrukiem paragonu fiskalnego kas rejestrujących, umową kupna-sprzedaży wraz z potwierdzeniem przelewu lub informacją z ewidencji sprzedaży.
Dotacje dla małych gospodarstw w zależności od rodzaju inwestycji
Wysokość wsparcia zależy od tego, co właściciel małego gospodarstwa zamierza wzmocnić. Inwestycje mogą dotyczyć produkcji i przygotowania do sprzedaży produktów rolnych wytwarzanych w gospodarstwie – wtedy pomoc wyniesie 100 tys. zł.
Dla gospodarstw ekologicznych oraz rozpoczynających działalność dotyczącą wprowadzania produktów na rynek w ramach tzw. krótkiego łańcucha dostaw (KŁD), tj. rolniczego handlu detalicznego (RHD), sprzedaży bezpośredniej oraz dostaw bezpośrednich przewidziano pomoc wyższą o 20 tys. zł.
Warto dodać, że o premię na rozwój małego gospodarstwa nie mogą ubiegać się rolnicy, którzy złożyli wnioski o wsparcie na przetwarzanie lub wprowadzanie do obrotu produktów rolnych, spożywczych oraz rybołówstwa lub akwakultury z KPO (nabór był prowadzony od 17 października do 18 listopada ub.r.).
Z kolei warunek dotyczący rozpoczynania działalności obejmującej wprowadzanie produktów rolnych na rynek w ramach KŁD uznaje się za spełniony, jeżeli w ciągu 24 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku rolnik nie był zarejestrowany w Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub Inspekcji Weterynaryjnej w związku z rozpoczęciem takiej działalności.
Każdorazowo pieniądze będą wypłacane w dwóch ratach. Pierwsza obejmuje 80% wsparcia. O jej wypłatę można wnioskować nie później niż w ciągu 6 miesięcy od zawarcia umowy o przyznanie wsparcia. Pozostałe pieniądze mogą być przyznane dopiero po zrealizowaniu inwestycji.
Ograniczenia i wymogi dotyczące wykorzystania dotacji z ARiMR
Trzeba się dobrze zastanowić, w co się chce zainwestować, ponieważ pomoc tę w całym okresie programowania, tj. do 2027 roku, można otrzymać tylko raz. Premię można wykorzystać na inwestycje budowlane, wyposażenie budynków lub budowli, zakup nowych maszyn i urządzeń oraz zakup wartości niematerialnych i prawnych. Wsparcia nie można spożytkować na zakup środków transportu, chyba że będą to pojazdy wykorzystywane w produkcji rolnej.
Przewidziano, że wydatki na inwestycje oraz koszty ogólne, które nie mogą być wyższe niż 10% pozostałych kosztów, powinny wynieść co najmniej 117,65% kwoty pomocy. Wtedy rolnik może otrzymać wsparcie w pełnej wysokości. Maksymalny dopuszczalny poziom pomocy wynosi bowiem 85% kosztów kwalifikowalnych.
Wymóg wzrostu wartości sprzedaży produktów rolnych
Ponieważ w Planie Strategicznym wsparcie dla małych gospodarstw jest mocno powiązane ze wzmocnieniem ich pozycji na rynku, sięgający po nie będzie musiał osiągnąć wzrost wartości sprzedaży produktów rolnych brutto, które wytwarza w swoim gospodarstwie, co najmniej o 30% i nie mniej, niż wynosi minimalne wynagrodzenie w roku, w którym składa wniosek.
Warunki utrzymania przychodów po otrzymaniu wsparcia finansowego
Pod uwagę bierze się minimalne wynagrodzenia za pracę obowiązujące w miesiącu, w którym rozpoczął się nabór. Od lipca br. minimalne miesięczne wynagrodzenie wynosi 3,6 tys. brutto. Zakładając, że w sierpniu zostanie na tym samym poziomie, minimalne wynagrodzenie w 2023 roku wyniesie 43,2 tys. zł brutto. Wzrost przychodów będzie liczony od kwoty, którą rolnik dokumentuje, że jego przychody ze sprzedaży wynoszą minimum 5 tys. zł.
Ten wymóg dotyczy każdego ze wspieranych obszarów, czyli produkcji tradycyjnej, ekologicznej bądź krótkich łańcuchów dostaw. Przy czym osiągnięty poziom przychodu ze sprzedaży produktów rolnych wytworzonych w gospodarstwie jest warunkiem wypłaty drugiej raty pomocy. Ponadto poziom ten powinien być utrzymany co najmniej do upływu 5 lat liczonych od daty wypłaty pierwszej raty pomocy.
Kryteria wyboru operacji i punktacja wniosków o dotację
Aby uzyskać dotację, trzeba przygotować biznesplan w oparciu o zasoby gospodarstwa. Ważne, aby uwzględnić w nim takie działania, które zwiększą przychód gospodarstwa oraz które zrealizuje się w ciągu trzech lat od roku złożenia wniosku o przyznanie pomocy. Nowością w premii dla małych gospodarstw jest wymóg załączenia do biznesplanu planu marketingowego. W tym dokumencie trzeba scharakteryzować rynek, na jakim rolnik funkcjonuje i będzie działał. Musi określić w nim swoją bezpośrednią konkurencję oraz potencjalnych klientów oraz opracować prognozę sprzedaży z uwzględnieniem kalkulacji cen i jej wielkości. Pomoc nie może być bowiem przyznana do takiej produkcji, która nie znajdzie nabywcy.
Podobnie jak w przypadku innego unijnego wsparcia, i tutaj określono kryteria wyboru operacji. Punktowane będą:
- uczestnictwo w systemach jakości (łącznie za to kryterium można uzyskać maksymalnie 5 pkt): unijnych: chronione nazwy pochodzenia, chronione oznaczenia geograficzne oraz gwarantowane tradycyjne specjalności, rolnictwo ekologiczne, chronione nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne wyrobów winiarskich albo krajowych – integrowana produkcja roślin, „Jakość Tradycja”, QAFP: „Tuszki, elementy i mięso z kurczaka, indyka i młodej polskiej gęsi owsianej”, „Kulinarne mięso wieprzowe”, „Wędliny” oraz QMP;
- udział w zorganizowanych formach współpracy (3 pkt), tj. bycie członkiem grupy producentów rolnych lub deklaracja członkostwa lub współpracy z taką grupą, która jest związana z profilem działalności rolnika;
- położenie co najmniej 50% gruntów użytkowanych przez gospodarstwo na ONW typ górski lub typ specyficzny strefa II – tylko obszary, w których co najmniej 50% powierzchni użytków rolnych znajduje się powyżej 350 m n.p.m. (2 pkt);
- udział lub planowany udział w szkoleniu związanym z inwestycją przewidzianą w biznesplanie (2 pkt).
Pomoc może być przyznana, jeżeli wnioskodawca uzyskał co najmniej trzy punkty. Spośród wnioskodawców, którzy uzyskali taką samą liczbę punktów, pierwszeństwo w otrzymaniu pomocy mają kobiety.
Jedno albo drugie
Rolnik musi utrzymać przyjęte na siebie zobowiązania w ciągu minimum trzech lat od wypłaty drugiej raty pomocy oraz prowadzić w gospodarstwie co najmniej ewidencję przychodów i rozchodów. Dotyczy to także kryteriów, za które otrzymał punkty na etapie oceny wniosku.
Osoby, które złożą wnioski o dofinansowanie rozwoju małego gospodarstwa, nie będą mogły ubiegać się o premie dla młodego rolnika (rozpoczęcie naboru wniosków przewidziano też na koniec sierpnia) oraz „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność” (dotacje).
Magdalena Szymańska
fot. arch. TPR
